Spis treści
Działanie alkoholu
W literaturze podnosi się, że spożycie alkoholu skutkuje pogorszeniem koordynacji ruchowej oraz trudnościami w wykonywaniu kilku czynności jednocześnie. Osoba będąca pod wpływem alkoholu wykazuje zmniejszoną szybkość reakcji oraz gorszy refleks w przypadku dostrzeżenia niebezpieczeństwa. Alkohol powoduje także zwężenie pola widzenia, co uniemożliwia zauważenie innych uczestników ruchu drogowego. Osoba pod wpływem alkoholu nieprawidłowo ocenia odległości i prędkości, co prowadzi do zignorowania przeszkód na drodze (por. K. Jurga, M. Sobolewski, Kodeks drogowy. Aktualna ustawa Prawo o ruchu drogowym. Tabela mandatów i punktów karnych. Spis wzorów znaków i sygnałów drogowych, wyd. II, Agora SA, Warszawa 2010, s. 149).
Niejednokrotnie wśród „wczorajszych” kierowców panuje przeświadczenie, że dobre samopoczucie stanowi o braku obecności alkoholu we krwi. Niestety jest to mylne przeświadczenie i nawet zimny prysznic i konkretny posiłek nie zmniejszą poziomu alkoholu we krwi. Dobre samopoczucie po imprezie „dzień przed” nie przesądza o zdolności do prowadzenia jakiegokolwiek pojazdu, zwłaszcza mechanicznego.
Przykładowy (szacowany) czas potrzebny do osiągnięcia trzeźwości od momentu zakończenia spożywania alkoholu uzależniony jest od wielu czynników, do których zaliczyć należy np. wagę, wzrost czy płeć danej osoby, a także stan jej wątroby. Itak, przykładowo, mężczyzna mierzący 170 cm wzrostu i ważący 65 kg potrzebuje 7 godzin, aby osiągnąć trzeźwość po spożyciu 1000 ml piwa 5,6 %. Poziom alkoholu we krwi szacuje się tu na około 0,85 promila. Mężczyzna o wzroście 190 cm i wadze 90 kg potrzebuje już tylko 5 godzin do osiągnięcia trzeźwości w powyższym przypadku (0,57 promila). Kobieta zaś (160 cm, 50 kg), po spożyciu 1000 ml trunku, o którym mowa wyżej, potrzebuje aż 11 godzin do osiągnięcia trzeźwości. Poziom alkoholu w jej organizmie jest o wiele wyższy aniżeli w przypadku wskazanych mężczyzn i wynosi 1,36 promila. Warto zaakcentować, że mniejsza samokontrola oraz pojawienie się upośledzenia koordynacji ruchowej następują już przy 0,3 – 0,5 promila. Przy 1,2 – 1,5 promila zauważalna jest utrata sprawności motorycznej oraz niewyraźna mowa i pobudzenie (por. K. Jurga, M. Sobolewski, Kodeks… op. cit., s. 150).
Metody potwierdzania zdolności do kierowania pojazdem
Najlepszą, najbardziej odpowiadającą zdrowemu rozsądkowi i odpowiedzialności metodą zapobieżenia uczestniczeniu „kierowcy na podwójnym gazie” w ruchu drogowym jest odczekanie wystarczająco długiego okresu od momentu zakończenia spożywania alkoholu. Czasami warto przedłużyć o jeden dzień urlop lub, po prostu, nie spożywać alkoholu dzień przed planowaną podróżą. Niejednokrotnie jednak kierowca pozostaje w sytuacji, w której jest zmuszony prowadzić i wówczas z pomocą przychodzą alkomaty, które można nabyć w dobrych sklepach z artykułami elektronicznymi. Istnieje również możliwość udania się (pieszo) do najbliższego komisariatu Policji, w którym funkcjonariusz, na prośbę danej osoby, zbada ją profesjonalnym alkomatem na obecność alkoholu w wydychanym powietrzu.
Stan po użyciu oraz nietrzeźwość
Stan nietrzeźwości w rozumieniu kodeksu zachodzi, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość (por. art. 115 § 16 k.k.).
O stanie po użyciu alkoholu należy mówić, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi od 0,2 do 0,5 promila albo zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza wynosi od 0,1 mg do 0,25 mg (zob. art. 46 ust. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi).
Łagodniejsza kwalifikacja prawna czynu
W myśl przepisu art. 87 § 1 k.w. ten, kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych.
Tej samej karze podlega ten, kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu inny pojazd niż określony w art. 87 § 1 k.w. (por. art. 87 1a k.w.). Osoba, która, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu inny pojazd niż określony w art. 87 1 k.w., podlega karze aresztu do 14 dni albo karze grzywny (por. art. 87 2 k.w.).W razie popełnienia wykroczenia określonego w art. 87 § 1 k.w. orzeka się obligatoryjnie zakaz prowadzenia pojazdów (por. art. 87 § 3 k.w.). W razie popełnienia wykroczenia określonego w art. 87 § 1a lub § 2 k.w. można orzec zakaz prowadzenia pojazdów innych niż określone w art. 87 § 1 k.w. (por. art. 87 § 4 k.w.).
Z unormowania art. 87 § 3 k.w. wynika jednoznacznie, że orzeczenie środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów, w tym mechanicznych, jest obligatoryjne, ale w odniesieniu do sprawcy, który dopuścił się wykroczenia określonego w art. 87 § 1 k.w. (polegającego na prowadzeniu, po użyciu alkoholu lub innego podobnie działającego środka, pojazdu mechanicznego), nie zaś wykroczenia z art. 87 § 1a k.w., które odnosi się do prowadzenia innego pojazdu niż mechaniczny (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 maja 2014 r., sygn. akt: V KK 140/14).
Surowsza kwalifikacja prawna czynu
Według przepisu art. 178a § 1 k.k. ten, kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Jeżeli sprawca czynu określonego w art. 178a § 1 k.k. był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173 k.k. (sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym), 174 k.k. (sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym), 177 k.k. (spowodowanie wypadku) lub art. 355 § 2 k.k. (wypadek spowodowany przez żołnierza prowadzącego uzbrojony pojazd mechaniczny) popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu określonego w art. 178a § 1 k.k. w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (por. art. 178a § 4 k.k.).
Konieczność wypełnienia wszystkich znamion czynu
Należy zaakcentować, że przestępstwo opisane w art. 178a § 1 k.k. (odnośnie kierowców pojazdów) dotyczy kierowania pojazdem „w ruchu lądowym”, a nie kierowania tymże pojazdem generalnie. Przestępstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego można zatem przypisać takiej osobie, która dopuszcza się opisanego czynu „w ruchu lądowym”.
W orzecznictwie sądowym podniesiono trafnie, że z samego faktu, iż dany sprawca „prowadzi samochód" nie wynika jedyna i konieczna konkluzja, że prowadzenie tego pojazdu mechanicznego zawsze, z natury rzeczy, ma miejsce „w ruchu lądowym". To zaś oznacza konieczność czynienia w tym przedmiocie stosownych ustaleń dla wykazania, że i to znamię czynu art. 178a § 1 k.k. jest spełnione. Bez znaczenia przy tym jest to, że okoliczność ta mogłaby być „wyprowadzona" z ustaleń dotyczących innych czynów. (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 6 grudnia 2012 r., sygn. akt: II AKa 253/12).
Podstawa prawna
Art. 87 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 482 ze zm.).
Art. 115 § 16, art. 178a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 ze zm.).
Art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 1356 ze zm.).
Literatura
K. Jurga, M. Sobolewski, Kodeks drogowy. Aktualna ustawa Prawo o ruchu drogowym. Tabela mandatów i punktów karnych. Spis wzorów znaków i sygnałów drogowych, wyd. II, Agora SA, Warszawa 2010.
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2014 r., sygn. akt: V KK 140/14 (tekst orzeczenia dostępny jest w bazie orzeczeń Sądu Najwyższego pod adresem http://www.sn.pl).
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 6 grudnia 2012 r., sygn. akt: II AKa 253/12 (tekst orzeczenia dostępny jest w bazie Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych pod adresem http://orzeczenia.ms.gov.pl).
