Zgodnie z treścią art. 101 KK, karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:
- 30 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,
- 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię,
- 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat,
- 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,
- 5 – gdy chodzi o pozostałe występki.
Duże znaczenie w omawianej kwestii ma nie tylko kwalifikacja prawna czynu zabronionego i zagrożenie karą, ale także sposób ścigania danego przestępstwa. W tej materii wyróżniamy przestępstwa publicznoskargowe oraz prywatnoskargowe. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.
Dodatkowo ustawodawca wskazuje, że jeżeli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił. Przedawnienie karalności przestępstw określonych w art. 199 § 2 i 3, art. 200 (obcowanie płciowe z małoletnim lub doprowadzenie go do dokonania innej czynności o charakterze seksualnym), art. 202 § 2 i 4 (treści pornograficzne z udziałem/ lub dla małoletnich) oraz art. 204 § 3 (nakłanianie małoletniego do prostytucji), jak również przestępstw określonych w art. 197, art. 201, art. 202 § 3, art. 203 i art. 204 § 4, w przypadku gdy pokrzywdzonym jest małoletni – nie może nastąpić przed upływem 5 lat od ukończenia przez pokrzywdzonego 18 lat.
Z punktu widzenia biegu okresów przedawnienia karalności decyduje to, jakie przestępstwo oskarżony w rzeczywistości popełnił, a więc czyn przypisany, a nie o jakie przestępstwo został oskarżony – czyn zarzucany. Przedawnienie karalności dotyczy bowiem przestępstwa, a nie jego kwalifikacji prawnej.
Przedawnieniu nie podlega jednak karalność niektórych czynów zabronionych, dodajmy – tych najcięższych. Zgodnie bowiem z regulacją zawartą w treści art. 105 KK, instytucji przedawnienia nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych, nie stosuje się jej również do umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych. Zdaniem A. Zolla powyższy „przepis został sformułowany wyjątkowo nieprecyzyjnie, rodząc w szczególności wątpliwość, czy dotyczy on także uprzywilejowanych form zabójstwa, które popełnione są umyślnie (art. 148 § 4, art. 149 i 150). Nie byłoby to jednak uzasadnione i należałoby ograniczyć stosowanie art. 105 § 2 do zbrodni zabójstwa określonych w art. 148 § 1-3, przyjmując argumenty wynikające z wykładni celowościowej”.
