Ludzkie zwłoki wykorzystywane są, delikatnie mówiąc, głównie do celów poznawczych i anatomicznych – przede wszystkim na studiach medycznych. Przyszli lekarze muszą się bowiem na czymś uczyć, a nic tak nie zapada w pamięć jak praktyki odbywane na prawdziwym organizmie, a nie na sztucznych modelach. W minionych wiekach, aby poznać ludzką anatomię studenci byli zmuszeni do wykopywania ciał z cmentarzy i uczenia się w ogromnej tajemnicy. Dziś jest w tej kwestii o wiele lepiej – pamiętajmy przy tym, że bez wyraźnej zgody zainteresowanego (wydanej jeszcze za życia) jego ciało nie może być obiektem żadnych badań – nawet czysto teoretycznych.
Właściwą w całej sprawie jest ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Przekazywanie zwłok do celów naukowych odbywa się w sposób zapewniający zachowanie godności należnej zmarłemu. Zgodnie z jej zapisami, zwłoki niepochowane przez rodzinę mogą być przekazane do celów naukowych publicznej uczelni medycznej lub publicznej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych. Decyzję w sprawie przekazania zwłok do celów naukowych wydaje, na wniosek uczelni, właściwy starosta. Powyższa reguła dotyczy jednak z reguły osób bezdomnych, nieposiadających żadnej rodziny. Nie oznacza to jednak, że przekazanie zwłok nie może mieć miejsca w przypadku, gdy należymy do licznej familii. Przekazanie zwłok uczelni następuje na podstawie oryginału lub uwierzytelnionego odpisu:
- decyzji starosty lub
- oświadczenia (ten przypadek dotyczy uprzedniego wyrażenia zgody na oddanie swojego ciała po śmierci na cele naukowe).
Przekazanie zwłok uczelni następuje wraz z kartą zgonu zawierającą adnotację urzędu stanu cywilnego o zarejestrowaniu zgonu.
Przekazywanie ciała następuje na podstawie następujących czynności:
- wybieramy właściwy uniwersytet medyczny, na którego rzecz chcemy przekazać ciało,
- pobieramy tzw. akt donacji ze strony internetowej tej uczelni (lub bezpośrednio na uczelni – w sekretariacie),
- wypełniamy deklarację, w której wskażemy kontakt do osób, które zawiadomią uczelnię o zgonie,
- poświadczamy akt donacji u notariusza,
- wysyłamy oryginał do uczelni, a kopię nosimy przy sobie.
W praktyce odnotowuje się coraz większą liczbę chętnych do tego, aby po śmierci przyczynić się do rozwoju nauki i kształcenia przyszłych lekarzy. Władze uczelni medycznych w Polsce zgodnie podkreślają, że ilość dostępnych zwłok jest na tę chwile ogromna. Chęć oddania swojego ciała po śmierci deklarują już nie tylko osoby starsze, ale coraz młodsze pokolenia – zdarza się nawet, że zgodę wyrażają całe rodziny. Na zakończenie dodajmy, że na ofiarowanym przez darczyńcę ciele uczą się nie tylko studenci wydziału lekarskiego, ale również adepci wydziału lekarsko-stomatologicznego, oddziału analityki medycznej i wydziału nauki o zdrowiu, która obejmuje następujące kierunki: pielęgniarstwo, położnictwo, ratownictwo medyczne i fizjoterapię.
