Treść prawa autorskiego
Należy pamiętać, że prawo autorskie składa z autorskiego prawa osobistego oraz autorskiego prawa majątkowego. Autorskie prawa osobiste przysługuję zawsze autorowi dzieła. Chronią one, nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem. Nie można ich zbyć, nie można się ich zrzec. W szczególności obejmują prawo do autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo, nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności oraz nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. Z kolei autorskie prawa majątkowe są zbywalne i mogą przysługiwać komuś innemu niż twórca. Obejmują one prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Osoba inna niż twórca może ja nabyć albo z mocy samej ustawy albo z mocy umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych.Umowa o przeniesienie praw autorskich
Na mocy umowy przeniesienia autorskich praw majątkowych zbywca zobowiązuje się do przeniesienia tych praw do określonego utworu na osobę nabywcy, nabywca zaś ma obowiązek zapłacenia zbywcy wynagrodzenia w określonej w umowie wysokości. Ponadto nabywca uzyskuje prawo do korzystania z danego utworu na wskazanych w umowie polach eksploatacji, a także do przeniesienia tych praw na osoby trzecie. Umowa o przeniesienie praw autorskich musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Co do zasady umowa ta jest odpłatna. W przypadku, gdy strony wyraźnie nie postanowiły w umowie, przeniesienie tych praw następuje nieodpłatnie, wówczas zbywcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
Strony umowy
Stronami umowy są zbywca autorskich praw majątkowych oraz ich nabywca. W większości przypadków zbywcą jest twórca utworu, czyli osoba, która go stworzyła. Twórcą może być jedynie osoba fizyczna. Twórcą może zostać każda osoba fizyczna, bez względu na wiek, stan psychofizyczny, a nawet świadomość stworzenia utworu. Z kolei nabywcą praw autorskich praw majątkowych może zostać zarówno osoba fizyczna, osoba prawna, jak i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.
Utwór i pola eksploatacji
Strony powinny dokładnie opisać utwór do którego prawa zostaną przeniesione na nabywcę. Nie można zawrzeć umowy, która dotyczy wszystkich utworów lub utworów tego samego rodzaju danego twórcy mających powstać w przyszłości. Postanowienia takie są nieważne. Oznacza to, że nieważna będzie umowa, w której znajdzie się zapis o przeniesieniu autorskich praw majątkowych do całego przyszłego dorobku autora. Dodatkowo należy określić pola eksploatacji, czyli podać, na jakie sposoby nabywca może korzystać z danego utworu. Należy pamiętać, że umowa obejmuje pola eksploatacji, które są w niej wyraźnie wymienione. Umowa może zawierać postanowienia co do pól eksploatacji znanych tylko w chwili jej zawarcia. Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:
– w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,
– w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy utworu,
– w zakresie rozpowszechniania utworu w inny sposób – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Strony mogą określić w treści umowy także inne sposoby korzystania z utworu. Jeżeli w umowie nie określono sposobu korzystania z utworu, powinien on być zgodny z charakterem i przeznaczeniem utworu oraz przyjętymi zwyczajami.
Przeniesienie na osoby trzecie i prawa zależne
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby. W sytuacji, gdy zbywca nie chce, aby nabywca mógł rozporządzać uzyskanymi prawami na rzecz osób trzecich, powinien on zawrzeć w umowie zastrzeżenie o odpowiedniej treści. Należy pamiętać, że jeśli nabywca nabył nawet całość autorskich praw majątkowych, nie może on samowolnie wprowadzać jakichkolwiek zmian w tym utworze. Są to tzw. prawa zależne. Jest to możliwe dopiero po uzyskaniu zgody twórcy na wykonywanie praw zależnych do utworu. W przypadku, gdy twórca utworu nie żyje, nabywca powinien uzyskać zgodę od jego następców prawnych. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zmiany spowodowane są oczywistą koniecznością, a twórca nie miałby słusznej podstawy im się sprzeciwić, np. poprawienie błędu ortograficznego lub gramatycznego.
Wynagrodzenie
Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że z umowy wyraźnie wynika, że prawa zostały przeniesione nieodpłatnie. W przypadku, gdy umowa nie określa wysokości wynagrodzenia, wówczas ustala się je uwzględniając korzyści nabywcy oraz zakres udzielanego mu prawa. Twórcy przysługuje osobne wynagrodzenie za korzystanie z każdego pola eksploatacji. Umowa powinna wskazywać powiązanie między wynagrodzeniem a polami eksploatacji. Oczywiście można też przewidzieć jedno wynagrodzenie za korzystanie z kilku pól eksploatacji. W przypadku, gdy wynagrodzenie zbywcy zależy od wysokości wpływów z korzystania z utworu, zbywca ma prawo do otrzymywania informacji i wglądu w niezbędnym zakresie do dokumentacji, która ma istotne znaczenie dla określenia wysokości wynagrodzenia. Jeżeli pojawi się znaczna dysproporcja między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy, wówczas twórca może sądownie żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia. Wynagrodzenie twórcy można w umowie ustalić procentowo od sprzedaży każdego egzemplarza utworu. W przypadku, gdy cena ulega podwyższeniu twórca ma prawo do umówionego procentu od egzemplarzy sprzedanych po podwyższonej cenie.
