Wolność religijna jest jedną z podstawowych wolności gwarantowanych nie tylko przez Konstytucję RP, ale także przez liczne umowy międzynarodowe. W związku z tym każdy ma prawo do wyznawania dowolnie wybranej wiary, dotyczy to także możliwości niewyznawania żadnej religii (tak będzie w przypadku ateistów). Jak stanowi Powszechna Deklaracja Praw Człowieka – Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje swobodę zmiany wyznania lub wiary oraz swobodę głoszenia swego wyznania lub wiary bądź indywidualnie, bądź wespół z innymi ludźmi, publicznie i prywatnie, poprzez nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i przestrzeganie obyczajów.
Zgodnie z treścią art. 194 – 196 KK, kto ogranicza człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego przynależność wyznaniową albo bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Tak określone przestępstwo znajduje bardzo szerokie zastosowanie – może bowiem odnosić się praktycznie do każdej sfery życia ludzkiego. Ograniczanie praw ze względów religijnych może mieć miejsce w pracy, przy załatwianiu spraw urzędowych, a niekiedy nawet na salach sądowych. Z kolei każdy kto złośliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu religijnego kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Tej samej karze podlega, kto złośliwie przeszkadza pogrzebowi, uroczystościom lub obrzędom żałobnym. Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Jak podkreśla K. Kozłowska – Kalisz „Przedmiotem ochrony jest wolność sumienia i wyznania w znaczeniu prawa do zachowania określonego światopoglądu religijnego, obejmującego wyznawanie określonej religii albo też niewyznawanie żadnej. Wolność sumienia i wyznania wyraża się w swobodzie wyboru wyznania, wyrażania przekonań religijnych indywidualnie i zbiorowo, prywatnie i publicznie. Z wolnością wyboru światopoglądu religijnego lub areligijnego skorelowana jest wolność od wszelkich form nacisku w zakresie przyjęcia lub też zrezygnowania z wybranego zapatrywania na temat wiary i religii. Konsekwencją powyższego jest równość wobec prawa zarówno ludzi wierzących (niezależnie od wyznania), jak i niewierzących oraz zasada, że przekonania religijne nie mogą stanowić kryterium w zakresie przyznawania lub też pozbawiania jakichkolwiek uprawnień.”
