Spis treści
Podstawowe kryteria przyjęcia osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala
Podstawowymi kryteriami przyjęcia osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego jest jej pisemna zgoda oraz ważne skierowanie do szpitala, które zostało wystawione po zbadaniu przez lekarza. Lekarz stwierdza wówczas wskazania do przyjęcia danej osoby do szpitala. W literaturze prawa zwraca się uwagę na to, że istnieje możliwość przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osoby z zaburzeniami psychicznymi bez skierowania, ale za jej pisemną zgodą. Taka sytuacja może mieć miejsce np. w przypadku braku możliwości uzyskania pomocy lekarskiej przez zgłoszeniem się do szpitala. Gdy pacjent, ze względu na stan zdrowia, nie jest zdolny do wyrażenia zgody lub ustosunkowania się do przyjęcia, przyjęcie oraz leczenie następuje na podstawie zgody wyrażonej przez sąd opiekuńczy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania danej osoby (por. A. Fiutak, Przyjęcie bez zgody do szpitala psychiatrycznego, (w:) Leksykon prawa medycznego. 100 podstawowych pojęć pod redakcją A. Górskiego, C. H. Beck, Warszawa 2012, s.188.)
Przyjęcie bez zgody w ramach przypadków nagłych
W przypadkach nagłych można przyjąć osobę do szpitala psychiatrycznego bez wcześniejszego uzyskania zgody sądu opiekuńczego. W takim przypadku lekarz przyjmujący tę osobę ma obowiązek, o ile to możliwe, zasięgnięcia pisemnej opinii innego lekarza, w miarę możliwości psychiatry, albo pisemnej opinii psychologa. W przypadkach, o których mowa, kierownik szpitala psychiatrycznego zawiadamia niezwłocznie sąd opiekuńczy właściwy ze względu na siedzibę szpitala, w celu uzyskania zgody sądu na pobyt tej osoby w szpitalu. W zawiadomieniu kierownik szpitala psychiatrycznego wskazuje okoliczności uzasadniające przyjęcie.
Badanie psychiatryczne
Osoba, której zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, może być poddana badaniu psychiatrycznemu również bez jej zgody, a osoba małoletnia lub ubezwłasnowolniona całkowicie – także bez zgody jej przedstawiciela ustawowego. Konieczność przeprowadzenia badania, o którym mowa, stwierdza lekarz psychiatra, a w razie niemożności uzyskania pomocy lekarza psychiatry – inny lekarz. Przed przystąpieniem do badania uprzedza się osobę badaną lub jej przedstawiciela ustawowego o przyczynach przeprowadzenia badania bez jej zgody. W razie potrzeby lekarz przeprowadzający badanie zarządza bezzwłocznie przewiezienie badanego do szpitala. Przewiezienie takiej osoby z zastosowaniem przymusu bezpośredniego następuje w obecności lekarza, pielęgniarki lub zespołu ratownictwa medycznego.
Przyjęcie małoletniego lub ubezwłasnowolnionego całkowicie
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie następuje za pisemną zgodą jej przedstawiciela ustawowego. Jeżeli przyjęcie do szpitala dotyczy osoby małoletniej powyżej 16 roku życia lub osoby pełnoletniej całkowicie ubezwłasnowolnionej, zdolnej do wyrażenia zgody, jest wymagane również uzyskanie zgody tej osoby na przyjęcie. W przypadku sprzecznych oświadczeń w sprawie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego tej osoby i jej przedstawiciela ustawowego, zgodę na przyjęcie do szpitala wyraża sąd opiekuńczy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.
Ustawa stanowi, że przedstawiciel ustawowy osoby, która nie pozostaje pod władzą rodzicielską, wyraża zgodę, o której mowa, za zgodą sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby. W wypadkach nagłych nie jest konieczne uzyskanie zgody sądu opiekuńczego przed przyjściem do szpitala psychiatrycznego. O każdorazowym przyjęciu osoby z zaburzeniami psychicznymi, w opisanych warunkach, kierownik szpitala psychiatrycznego zawiadamia bezzwłocznie sąd opiekuńczy miejsca siedziby szpitala. W zawiadomieniu kierownik szpitala psychiatrycznego wskazuje okoliczności uzasadniające przyjęcie.
Przyjęcie bez zgody uzasadnione zagrożeniem życia lub zdrowia
Osoba chora psychicznie może być, bez jej zgody, przyjęta do szpitala psychiatrycznego tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. O przyjęciu do szpitala osoby, o której mowa, postanawia lekarz wyznaczony do tej czynności po osobistym jej zbadaniu i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry albo psychologa. Lekarz jest obowiązany wyjaśnić choremu przyczyny przyjęcia do szpitala bez zgody i poinformować go o jego prawach. Przyjęcie do szpitala wymaga zatwierdzenia przez ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia. Kierownik szpitala zawiadamia o fakcie przyjęcia osoby sąd opiekuńczy miejsca siedziby szpitala w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia.
Przyjęcie bez zgody uzasadnione wątpliwościami co do zdrowia psychicznego osoby
Osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie, może być przyjęta, bez jej zgody, do szpitala w celu wyjaśnienia tych wątpliwości. Pobyt w szpitalu nie może trwać dłużej niż 10 dni.
Inne przypadki przyjęcia bez zgody do szpitala psychiatrycznego
Do szpitala psychiatrycznego może być również przyjęta, bez jej zgody, osoba chora psychicznie, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego, bądź która jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia. O potrzebie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osoby, o której mowa, bez jej zgody, orzeka sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania tej osoby – na wniosek jej małżonka, krewnych w linii prostej, rodzeństwa, jej przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej nad nią faktyczną opiekę. W stosunku do osoby objętej oparciem społecznym wniosek może zgłosić również organ do spraw pomocy społecznej.
Podstawa prawna:
Art. 3 pkt 1, art. 21, art. 22, art. 23, art. 24, art. 29 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tekst jednolity: Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375 ze zm.).
Literatura
A. Górski (red.), Leksykon prawa medycznego. 100 podstawowych pojęć, C. H. Beck, Warszawa 2012.
