Z drugiej strony kwestia spółdzielni rozumianej w szerszym znaczeniu została uregulowana w ustawie z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze. Zgodnie z art. 1 tej ustawy, spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska. Skupmy się zatem na kwestii członkostwa w tak rozumianej spółdzielni.
Spółdzielnia liczy co najmniej dziesięciu członków, a spółdzielnia produkcji rolnej co najmniej pięciu członków, o ile statut nie wymaga liczby większej. Członkiem spółdzielni może być każda osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych, która odpowiada wymaganiom określonym w statucie, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ponadto statut może określać wypadki, w których dopuszczalne jest członkostwo osób o ograniczonej zdolności do czynności prawnych lub niemających tej zdolności. Osoby takie nie mogą być członkami organów spółdzielni. W walnym zgromadzeniu biorą one udział przez swoich przedstawicieli ustawowych. Członkami spółdzielni mogą być również osoby prawne, o ile statut nie stanowi inaczej. Spółdzielnia, której członkami w myśl statutu są wyłącznie osoby prawne, musi liczyć co najmniej trzech członków.
W obecnie obowiązującym stanie prawnym nic nie stoi na przeszkodzie, aby istniejąca spółdzielnia zwiększyła liczbę swoich członków. Warunkiem przyjęcia na członka jest złożenie deklaracji. Deklaracja powinna być złożona pod nieważnością w formie pisemnej. Deklaracja członkowska osoby przystępującej do spółdzielni może być złożona przez pełnomocnika. Podpisana przez przystępującego do spółdzielni deklaracja powinna zawierać jego imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania, a jeżeli przystępujący jest osobą prawną – jej nazwę i siedzibę, ilość zadeklarowanych udziałów, dane dotyczące wkładów, jeżeli statut ich wnoszenie przewiduje, a także inne dane przewidziane w statucie. W formie pisemnej deklaruje się także dalsze udziały, jak i wszelkie zmiany danych zawartych w deklaracji. Członek może w deklaracji lub w odrębnym pisemnym oświadczeniu złożonym spółdzielni wskazać osobę, której spółdzielnia obowiązana jest po jego śmierci wypłacić udziały. Prawo z tego tytułu nie należy do spadku. Pamiętajmy, że członkostwo w spółdzielni należy do kategorii praw niemajątkowych o charakterze osobistym.
W praktyce członkostwo w niektórych typach spółdzielni jest w świetle ustawy wyłączone – i to bez potrzeby wyraźnego wskazania takiego wyłączenia w statucie. Dodatkowo jeżeli w statucie spółdzielni nie znajdziemy zapisu, że osoba prawna może być członkiem spółdzielni, jest to wystarczające do odmowy przyjęcia w poczet członków osoby prawnej starającej się o członkostwo.
