Komu przysługuje renta socjalna?
Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
- przed ukończeniem 18. roku życia;
- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia;
- w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Prawo do renty socjalnej przysługuje:
- osobom posiadającym obywatelstwo polskie zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- cudzoziemcom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 127 lub art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650 oraz z 2014 r. poz. 463 i 1004), lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy albo ochrony uzupełniającej;
- cudzoziemcom posiadającym kartę pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy";
- mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043, z późn. zm.), posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Przepisy ustawy z dnia 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rencie socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych eliminują z ustawy o rencie socjalnej wymóg przebywania na terytorium Polski i zastępuje go koniecznością posiadania miejsca zamieszkania w Polsce. Na mocy poprzednio obowiązujących przepisów osoba, która opuszczała Polskę bez względu na cel wyjazdu traciła uprawnienie do renty socjalnej.
Przypominamy, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25 czerwca 2013 r. uznał, iż wymóg przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jako warunek do nabycia i zachowania prawa do renty socjalnej jest niezgodny z konstytucją. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, warunek zamieszkiwania na terytorium RP względem obywateli polskich ubiegających się o prawo do renty socjalnej stanowił przejaw wystarczającej integracji z państwem i społeczeństwem polskim. Obarczanie osób – obywateli polskich zamieszkujących na terytorium RP dodatkowym obowiązkiem faktycznego na nim przebywania jest nadmierne i nieproporcjonalne ze względu na zasadę solidaryzmu społecznego, której czyni zadość w stopniu wystarczającym warunek zamieszkiwania na terytorium RP.
Trybunał Konstytucyjny wskazał wówczas, że sytuacja prawna grupy osób pobierających rentę socjalną jest podobna do sytuacji prawnej grupy osób pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy zgodnie z ustawą o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zasadniczą cechą wspólną obu tych grup jest to, że są to osoby niezdolne do pracy i nabywające z tego tytułu prawo do świadczenia rentowego, ustalanego przez organ rentowy z uwzględnieniem wspólnych dla obu tych grup zasad stwierdzania niezdolności do pracy.
Zakwestionowana regulacja, w zakresie w jakim ustanawiała przesłankę przebywania na terytorium RP, jako warunek nabycia i zachowania prawa do renty socjalnej, stanowi w ocenie Trybunału niedozwolone kryterium różnicujące w obrębie wyróżnionej wyżej klasy obywateli polskich niezdolnych do pracy, uprawnionych do świadczeń rentowych. Konieczność zamieszkiwania na terytorium RP nie dotyczy bowiem obywateli polskich ubiegających się o rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Podstawa prawna:
ustawa z dnia 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rencie socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2014 poz. 1175)
