Rząd szykuje zmiany w koncesjach na roboty budowlane i usługi

Nowa ustawa zastąpi obecne regulacje prawne

Obecnie zasady i tryb zawierania umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi oraz środki ochrony prawnej reguluje ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi. Ustawę stosuje się do zawierania umowy koncesji m.in. przez organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki czy państwowe jednostki budżetowe. Obecne regulacje mają być jednak zastąpione nową ustawą, której założenia przyjął rząd.

Najważniejsze postanowienia nowej ustawy

Przede wszystkim ustawa ma być obowiązkowo stosowana do umów koncesji na roboty budowlane i umów koncesji na usługi, których wartość jest równa lub przekracza 30 tys. euro. Warto zauważyć, że taki sam próg jest stosowany w przepisach o  zamówieniach publicznych. To nie jedyne proponowane rozwiązanie. Ponadto w ustawie tej proponuje się, że:

• koncesjonariusze nie będą musieli wybierać podwykonawców w trybie konkurencyjnym;
• będą istnieć trzy tryby wyboru koncesjonariusza: odpowiednik przetargu  ograniczonego i nieograniczonego oraz negocjacje (do tej pory wybór koncesjonariusza odbywał się jedynie w drodze negocjacji);
• zostanie wprowadzony szeroki katalog możliwych zmian umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi, np. prawo interwencji (tzw. step-in-right), czyli podmiot publiczny będzie mógł zmienić koncesjonariusza bez konieczności przeprowadzania nowej procedury przetargowej, jeśli nie będzie on sobie radził z realizacją umowy (musi to być jednak przewidziane na wstępnym etapie realizacji projektu i ma to duże znaczenie dla projektów realizowanych w formule partnerstwa publiczno-prywatnego);
• ograniczony zostanie okres trwania umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi w celu wyeliminowania niekorzystnych zjawisk polegających na ograniczeniu konkurencji w dostępie do rynku (w praktyce umowa koncesji może być zawarta na dłużej niż 5 lat tylko wtedy, gdy koncesjonariusz nie jest w stanie wcześniej odzyskać swoich nakładów);
• tak jak w przypadku zamówień publicznych wykonawcy będą mogli odwołać się od decyzji zamawiającego do Krajowej Izby Odwoławczej, a następnie będą mogli też wnieść skargę do sądu okręgowego na orzeczenie KIO, co znacznie przyspieszy rozpatrywanie skarg (procedura ta zastąpi obecny tryb administracyjnoprawny, czyli składanie skarg do sądu administracyjnego);
• w opisie przedmiotu koncesji na roboty budowlane lub usługi zostaną uwzględnione szczególne warunki związane z realizacją umów koncesji m.in. odnoszące się do aspektów gospodarczych, środowiskowych, społecznych i innowacyjnych;
• zamawiający będą mogli zastrzec w ogłoszeniu o koncesji, że o zawarcie umowy koncesji mogą ubiegać się wyłącznie zakłady pracy chronionej lub inni wykonawcy, których statutowym celem jest społeczna i zawodowa integracja osób niepełnosprawnych; zamawiający będzie mógł określić minimalny procentowy wskaźnik zatrudnienia tych osób, nie mniejszy niż 30 proc. osób zatrudnionych przez zakłady pracy chronionej lub wykonawców;
• rozszerzony zostanie zakres podmiotowy stosowania umów koncesji na roboty budowlane lub usługi o zamawiających sektorowych (np. podmioty zajmujące się wydobywaniem gazu ziemnego i węgla oraz świadczące usługi publiczne w zakresie produkcji i dystrybucji energii elektrycznej), a także rozszerzono zakres przedmiotowy przez wprowadzenie odrębnych regulacji dotyczących umów mieszanych;
• wprowadzone zostaną szczegółowe regulacje służące zapobieganiu i wykrywaniu konfliktu interesów przy zawieraniu umów koncesji na roboty budowlane lub usługi.

Ponadto wprowadzono nowe zasady szacowania wartości umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi oraz powierzono prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych kompetencje dotyczące umów koncesji na roboty budowlane lub usługi oraz określono zakres współpracy w tym obszarze z ministrem rozwoju.

Istotne jest również to, że z udziału w realizacji umów koncesji zostaną wykluczeni przedsiębiorcy, którzy naruszyli obowiązki wynikające z prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym oraz ochrony środowiska.

Wpływ zmian na pozycję małych i średnich firm w wykonywaniu umów koncesji na roboty budowlane lub usługi oraz na sytuację na rynku pracy

Szacuje się, że dzięki nowym rozwiązaniom powinien zwiększyć się udział małych i średnich firm w wykonywaniu umów koncesji na roboty budowlane lub usługi. Jak już wyżej wspomniano, z udziału w realizacji umów koncesji zostaną wykluczeni przedsiębiorcy, którzy naruszyli obowiązki wynikające z prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym oraz ochrony środowiska. W praktyce zwiększyć ma się liczba pracowników zatrudnianych na etat i za których odprowadzane będą składki na ubezpieczenia społeczne.

Podstawa prawna:
Art. 1, art. 4 ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz.U.2015.113)
Projekt ustawy o umowach koncesji na roboty budowlane lub usługi wraz z uzasadnieniem, przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 24 maja 2016 roku.