Należy nadmienić, iż celem dyrektywy 2009/52 jest ograniczenie skali nielegalnej imigracji do Unii Europejskiej poprzez zmniejszenie atrakcyjności zatrudnienia nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich. Służyć ma temu wprowadzenie systemu sankcji o charakterze administracyjnym, cywilnym i karnym za naruszenie zakazu nielegalnego zatrudnienia cudzoziemców. Dyrektywa wprowadza obowiązek powiadomienia o zatrudnieniu obywatela państwa trzeciego, ułatwienia w zakresie dochodzenia zaległego wynagrodzenia przez nielegalnie zatrudnionych obywateli państw trzecich, a także nakłada obowiązek określania sektorów zagrożonych zatrudnieniem nielegalnie przebywających oraz prowadzenia skutecznych kontroli.
Zgodnie z założeniami, w projektowanej ustawie znajdą się przepisy zakazujące zatrudniania obywateli państw trzecich przebywających w Polsce wbrew przepisom, czyli bez ważnego dokumentu uprawniającego. Konsekwencją tego jest wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą podmiot zamierzający zatrudnić taką osobę będzie miał obowiązek zażądania ważnego dokumentu pobytowego, potwierdzającego fakt legalnego pobytu w Polsce. Dodatkowo przedsiębiorca będzie zobligowany do przechowywania kopii tego dokumentu przez cały czas obowiązywania umowy o pracę. Taką kopię będzie przedstawiał podczas ewentualnej kontroli. W projekcie ustawy znajdą się przepisy regulujące wysokość kar za zatrudnianie cudzoziemców bez dokumentu pobytowego, które będą zależne m.in. od liczby zatrudnionych nielegalnie cudzoziemców.
W ustawie uregulowane zostaną sprawy związane z wypłatą zaległego wynagrodzenia dla ww. osób. W sprawach związanych z dochodzeniem roszczeń o wypłatę, przyjęty będzie co najmniej trzymiesięczny okres, chyba że pracodawca lub zatrudniony przedstawią dokumenty potwierdzające, że okres zatrudnienia był inny. Zgodnie z dyrektywą 2009/52, w projekcie wprowadzony zostanie przepis, na podstawie którego w przypadku roszczeń o wypłatę domniemanie uzgodnionego zatrudnienia będzie wynosić trzykrotność minimalnego wynagrodzenia.
Przewiduje się, że główny wykonawca, czyli osoba zlecająca podwykonawcy – ma być odpowiedzialny za naruszenie przepisów o nielegalnym zatrudnianiu obywateli państw trzecich. W sytuacji, gdy podwykonawca jest niewypłacalny, uporczywie uchyla się od wypłaty należności lub w innych szczególnych przypadkach, np. gdy przemawia za tym ważny interes cudzoziemca, będzie zobowiązany do wypłacenia cudzoziemcowi zaległego wynagrodzenia i poniesienia kosztów przesłania wypłaty do państwa, do którego obywatel państwa trzeciego powrócił lub został wydalony. Analogiczne rozwiązania mają obowiązywać w przypadku innych podwykonawców.
Prawo unijne obliguje państwa członkowskie do stosowania wobec osób naruszających przepisy dotyczące zatrudniania obywateli państw trzecich różnego rodzaju sankcji, takich jak: pozbawienie dostępu do funduszy unijnych na 3 lata lub obowiązek zwrotu pomocy finansowej uzyskanej w okresie 12 miesięcy poprzedzających nielegalne zatrudnienie. Do katalogu tych sankcji zalicza się także: wykluczenie z postępowań o zamówienie publiczne, zamknięcie zakładu czy wstrzymanie pozwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej. Na gruncie polskiego prawa przepisy te będą stosowane z zachowaniem indywidualnego podejścia wobec każdego przypadku, z wyjątkiem wykluczenia z udziału w zamówieniach publicznych. Zastosowanie powyżej wymienionych sankcji będzie zależeć od następujących przesłanek: uporczywe ponawianie zatrudnienia nielegalnie przebywających w Polsce obywateli państw trzecich, znaczna liczba zatrudnionych czy zatrudnienie małoletnich. W związku z powyższym zaproponowane będą zmiany przepisów ustawy o finansach publicznych. W przypadku wykluczenia z możliwości otrzymywania pomocy lub dotacji publicznych proponuje się, aby okres ten wynosił 3 lata. Założenia przewidują penalizację uporczywego zatrudniania osób przebywających w Polsce wbrew przepisom – będą to kary grzywny lub kary ograniczenia wolności w zależności od wagi czynu.
