Zmienione regulacje umożliwią inspektorom pracy odstąpienie od stosowania środków prawnych wobec pracodawcy rozpoczynającego działalność, jeśli nie stwierdzą oni bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników bądź popełnienia wykroczenia z winy umyślnej. Wprowadzają nowy środek prawny w postaci polecenia. Pozwoli to na odformalizowanie procedur kontrolnych w przypadku stwierdzenia drobnych nieprawidłowości w zakresie prawnej ochrony pracy, które będą mogły być usunięte w trakcie albo niezwłocznie po zakończeniu kontroli i tym samym ułatwi pracę inspektorów PIP.
Nowelizacja ustawy umożliwi państwowym inspektorom pracy nakładanie mandatów karnych na sprawców wykroczeń z zakresu legalności zatrudnienia określonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Dotychczasowe przepisy pozwalały w takich wypadkach jedynie na skierowanie wniosku do sądu.
Państwowa Inspekcja Pracy będzie mogła podejmować działania nie tylko – jak było dotychczas – w zakresie badań, ale także pomiarów oraz analizowania zagrożeń powodowanych przez czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy. Na prokuraturę nałożony zostaje obowiązek sporządzania, na wniosek inspektora pracy, uzasadnienia o odmowie wszczęcia postępowania w przypadku złożenia przez niego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przeciwko prawom pracownika. Należy wspomnieć, że podczas dyskusji posłowie zwrócili uwagę, że umorzenia postępowań były dotąd zmorą Państwowej Inspekcji Pracy i nowe rozwiązanie daje szanse na zmianę tego niekorzystnego stanu.
Bardzo ważną zmianą jest wprowadzenie obowiązku podejmowania przez Państwową Inspekcję Pracy działań prewencyjnych i promocyjnych zmierzających do zapewnienia przestrzegania prawa pracy. Przepis ten sankcjonuje w zasadzie stan faktyczny, ponieważ inspekcja pracy od lat z powodzeniem rozwija różnorodne formy działalności prewencyjnej i edukacyjnej skierowanej do pracodawców, bez stosownego przepisu na ten temat w ustawie. Zmiana ustawy w tym zakresie powinna stworzyć możliwość kreowania inspekcji jako instytucji nie tylko kontrolującej i nadzorującej, ale także doradzającej pracodawcom i wspierającej ich w działaniach na rzecz poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników.
Ponadto, zmienione regulacje przewidują ograniczenie zakresu działania inspekcji pracy, znosząc niektóre, zdaniem ustawodawcy, niepotrzebne obowiązki. Przykładowo, uchylają obowiązek kontroli przez inspektorów pracy przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych. Wyposażenie stanowisk pracy w maszyny i urządzenia jest bowiem i tak już sprawdzane przez wyspecjalizowane organa PIP w trybie kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku na podstawie przepisów ustawy o systemie oceny zgodności.
Ustawa o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw została przyjęta przez Sejm prawie jednogłośnie: 405 głosami posłów przy jednym przeciwnym. Teraz trafi ona do Senatu.
