Ustawowa wspólność majątkowa
Co do zasady, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Co wlicza się na poczet majątku wspólnego małżonków?
Regulacje kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zawierają jedynie przykładowe wyliczenie składników, które wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków – zatem należy do tego zaliczyć zarówno wynagrodzenie z umowy o pracę, jak i np. z umowy o dzieło;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków – np. czynsz z najmu lokalu mieszkalnego nabytego przez jednego z małżonków jeszcze przed zawarciem małżeństwa;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.1)).
W uchwale z dnia 9 czerwca 1976 r. (sygn. akt III CZP 46/75) zawierającej zalecenia kierunkowe w sprawie wzmożenia ochrony rodziny, Sąd Najwyższy podkreślił, że w prowadzając jako ustawowy ustrój majątkowy małżeński wspólność dorobku, ustawodawca miał na celu umocnienie rodziny i zapewnienie jej ustabilizowanej bazy materialnej.
Czego nie wlicza się w skład majątku wspólnego?
Ze składnikami wchodzącymi w skład majątku osobistego każdego z małżonków jest o wiele łatwiej, bowiem zostały one wyliczone przez ustawodawcę w sposób enumeratywny. Oznacza to, że katalog ten jest zamknięty, czyli wszystkie możliwe składniki majątku osobistego zostały przez ustawodawcę wymienione.
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Dodatkowo należy wskazać, że przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Podstawa prawna:
art. 31 – 34 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r., nr 9, poz. 59)
