Skutki prawne braku zgłoszenia udzielenia prokury do rejestru

Zakres pełnomocnictwa

Zakres pełnomocnictwa w przypadku prokury jest bardzo szeroki. Prokurent jest umocowany do czynności sądowych i pozasądowych (zob. art. 109² § 1 k.c.). Prokurent może wykonywać czynności w imieniu przedsiębiorcy przed sądem, jak i przed każdym innym podmiotem, do którego należy zaliczyć osoby fizyczne, osoby prawne oraz tzw. „ułomne osoby prawne”, a więc jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną.

Jednakowoż do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania oraz do zbywania i obciążania nieruchomości wymagane jest pełnomocnictwo do poszczególnej czynności (por. art. 109³ k.c.). Ustawodawca zastrzegł, w ramach powołanego uregulowania, że czynności prawne wywołujące szczególnie daleko idące skutki, takie jak sprzedaż nieruchomości, wymagają dodatkowego pełnomocnictwa. innymi słowy, prokurent prowadzący, w imieniu swego mocodawcy, przedsiębiorstwo nie jest uprawniony do sprzedaży objętych prawem własności nieruchomości przedsiębiorstwa, jeżeli nie wykaże odrębnego umocowania do tej czynności.

Wydawałoby się, że tak szeroki zakres uprawnień prokurenta powinien być uzależniony od wpisu prokury do rejestru. Jednak – idąc śladem argumentacji orzecznictwa sądowego – ważność prokury, jak i ważność czynności przez prokurenta dokonanych, jest niezależna od omawianego zgłoszenia.

Zgłoszenie prokury do rejestru

Ustawa stanowi, że udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców (zob. art. 109⁸ § 1 k.c.). Zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej – także sposób jej wykonywania (por. art. 1098 § 2 k.c.).
 

W ocenie Sądu Najwyższego, prokura jest ważna, mimo że nie została wpisana do rejestru sądowego. Wpis do rejestru ma jednakowoż istotne znaczenie z punktu widzenia pewności i bezpieczeństwa obrotu prawnego (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 października 2005 r., II CK 120/05). Biorąc pod uwagę rozważania sądu, należy uznać, że wpis ma jedynie charakter deklaratoryjny, to jest jego ważność (a więc również skuteczność dokonanych przez prokurenta czynności) nie zależy od wpisu.

Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Pełnomocnictwo do dokonania czynności prawnej
przejdź do formularza »

W myśl powołanego orzeczenia, po pierwsze, z wpisem prokury do rejestru łączy się domniemanie ważności udzielenia prokury, wynikające z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym („u.K.R.S.”). Po drugie, prokurent uzyskuje możliwość skutecznego wylegitymowania się odpisem lub wyciągiem z rejestru sądowego. Dotyczy to zarówno udziału prokurenta w obrocie gospodarczym, jak i w postępowaniu przed sądem. Prokurent powinien przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy odpis lub wyciąg z rejestru sądowego, który zastępuje wymagane od pełnomocnika – zgodnie z art. 89 § 1 k.p.c. – pełnomocnictwo procesowe (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 października 2005 r., II CK 120/05). W sytuacji, gdy prokura nie została zgłoszona do rejestru, prokurent nie będzie mógł wylegitymować się właściwym wyciągiem lub odpisem z rejestru, skutkiem czego strona przeciwna będzie mogła podjąć próbę podważenia dokonanych przed sądem, przez prokurenta, czynności procesowych.

Zgodnie z art. 22 u.K.R.S. wniosek o wpis do rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

W myśl art. 24 ust. 1 u.K.R.S. w razie stwierdzenia, że wniosek o wpis do rejestru lub dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu, sąd rejestrowy wzywa obowiązanych do ich złożenia, wyznaczając dodatkowy 7-dniowy termin, pod rygorem zastosowania grzywny przewidzianej w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji świadczeń niepieniężnych. W razie niewykonania obowiązków w tym terminie, sąd rejestrowy nakłada grzywnę na obowiązanych.

Sąd rejestrowy może ponawiać grzywnę (por. art. 24 ust. 2 u.K.R.S.)

Jeżeli pomimo stosowania grzywny wpisana do rejestru osobowa spółka handlowa nie wykonuje obowiązku, o którym mowa w art. 24 ust. 1 u.K.R.S., sąd rejestrowy – z ważnych powodów – może orzec o rozwiązaniu spółki oraz ustanowić likwidatora (por. art. 25 u. K.R.S.).

Jeżeli, pomimo stosowania grzywien, osoba prawna wpisana do rejestru przedsiębiorców nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1 u.K.R.S., sąd rejestrowy może ustanowić dla niej kuratora na okres nieprzekraczający roku. Sąd rejestrowy może przedłużyć ustanowienie kuratora na okres nieprzekraczający 6 miesięcy, jeżeli czynności kuratora nie mogły zostać zakończone przed upływem okresu, na który został ustanowiony (por. art. 26 ust. 1 u.K.R.S.).

Podstawa prawna
Art. 109¹ § 1, art. 109² § 1, art. 109³, art. 109⁸, art. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r., poz. 121.).
Art. 17 ust. 1, art. 22, art. 24 ust. 1, art. 24 ust. 2, art. 25, art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 1203 ze zm.).
Art. 89 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).

Orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005 r., II CK 120/05 (tekst orzeczenia dostępny jest w bazie orzeczeń Sądu Najwyższego pod adresem http://www.sn.pl).