Informatyzacja rejestracji stanu cywilnego
Planowane jest stworzenie bazy usług stanu cywilnego, która umożliwi prowadzenie rejestracji stanu cywilnego w formie elektronicznej przez wszystkie urzędy stanu cywilnego w Polsce. Projektowana baza usług stanu cywilnego ma być systemem teleinformatycznym, w ramach którego funkcjonować będą usytuowane na poziomie centralnym, repozytoria lokalnych baz elektronicznych aktów stanu cywilnego, sporządzanych przez kierowników urzędów stanu cywilnego. Administratorem danych zgromadzonych na poziomie centralnym w rozumieniu przepisów o ochronie danych osobowych będzie Minister właściwy do spraw wewnętrznych. Funkcjonowanie bazy usług stanu cywilnego ma umożliwić wydawanie ę w formie dokumentów elektronicznych, zdalną aktualizację przez kierownika urzędu stanu cywilnego rejestru PESEL o zdarzenia z zakresu rejestracji stanu cywilnego oraz elektroniczne przekazywanie odpisów aktów stanu cywilnego pomiędzy kierownikami urzędów stanu cywilnego (np. e-PUAP), co z kolei zwolni obywateli od przedkładania w urzędach stanu cywilnego tych dokumentów.
Dokonywanie zmian w aktach stanu cywilnego
Projekt zakłada zmianę instytucji sprostowania, uzupełnienia i unieważnienia aktu stanu cywilnego, przy zachowaniu zasady jego trwałości. Planowane jest rozszerzenie przesłanek umożliwiających sprostowanie w trybie administracyjnym, które obecnie ograniczają się do sprostowania oczywistych błędów pisarskich. Kierownik urzędu stanu cywilnego (zastępca) będzie mógł sprostować akt stanu cywilnego na podstawie innych wcześniejszych aktów stanu cywilnego dotyczących tej samej osoby lub członków jej rodziny oraz aktów zbiorowych do poszczególnych aktów. Usprawni to procedurę sprostowania aktu i umożliwi ograniczenie właściwości sądu jedynie do sprostowań nie wynikających z w/w dokumentów. Dla uzupełniania brakujących danych medycznych, np. braku w karcie zgonu daty, czy godziny zgonu lub też innych przypadków, dla których nie jest możliwe uzupełnienie aktu na podstawie wcześniejszych aktów stanu cywilnego dotyczących tej samej osoby lub członków jej rodziny czy innych dokumentów urzędowych, zostanie przewidziany tryb sądowy. Nie przewiduje się zasadniczych zmian w procedurze unieważnienia aktu. Ma również powstać katalog osób uprawnionych do wystąpienia o dokonanie sprostowania, uzupełnienia i unieważnienia aktu w trybie administracyjnym. Przede wszystkim będzie to możliwe na wniosek strony. Ponadto kierownik urzędu stanu cywilnego, tak jak dotychczas, będzie mógł także z urzędu dokonać sprostowania i uzupełnienia aktu. W trybie sądowym, uprawnionymi do zgłoszenia wniosku będą zaś osoba zainteresowana, prokurator i kierownik urzędu stanu cywilnego.
Niektóre sprawy będzie można załatwić w dowolnym urzędzie
Projektodawcy przewidują również częściowe rozszerzenie odmiejscowienia niektórych rodzajów czynności. Niektóre sprawy z zakresu rejestracji stanu cywilnego będzie więc można załatwić w dowolnym urzędzie stanu cywilnego. Możliwe stanie się także dokonanie określonych kategorii czynności mających wpływ na stan cywilny (np. przyjęcie oświadczeń o uznaniu ojcostwa) w miejscu pobytu osoby w sytuacji niemożności osobistego stawiennictwa w urzędzie spowodowanej chorobą lub niepełnosprawnością.
Rejestracja dziecka
Po nowelizacji ma nastąpić rozróżnienie obowiązku przekazania przez zakład opieki zdrowotnej dokumentu medycznego stwierdzającego fakt narodzin i obowiązku wystąpienia o rejestrację urodzenia, spoczywającego na rodzicach, związanego z ustaleniem pochodzenia dziecka i nadaniem mu imienia. Wystąpienie o rejestrację urodzenia będzie również możliwe przez osobę upoważnioną przez rodziców dziecka. Projektodawcy zakładają zastąpienie dotychczas obowiązującego „pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka” podwójnym systemem sformalizowanych zaświadczeń lekarskich, tj. „karty urodzenia”, potwierdzającej urodzenie żywe oraz „karty martwego urodzenia” dla dziecka martwo urodzonego. Obok obowiązujących terminów (14-dniowego w przypadku urodzenia dziecka żywego i 3-dniowego dla dziecka martwo urodzonego), planuje się wprowadzenie dodatkowego terminu umożliwiającego wystąpienie o rejestrację urodzenia dziecka martwo urodzonego po kompletnym wypełnieniu karty martwego urodzenia.
Zdrobniałe imiona i zasady wpisywania nazwisk
Nowa ustawa ma złagodzić obecne rygory w zakresie nadawania imion dla dzieci. W dalszym ciągu nie będzie można nadawać dzieciom więcej niż dwóch imion, imienia ośmieszającego czy nieprzyzwoitego. Jednocześnie jednak dziecko będzie mogło otrzymać imię w formie zdrobniałej oraz niepozwalające odróżnić płci dziecka, typu Tedi, czy Czaruś jako zdrobniały Cezary. Twórcy projektu chcą również uregulować kwestie związane z zachowaniem męskiej i żeńskiej formy nazwiska. Tak jak do tej pory, nazwiska zakończone na: -ski, -cki, -dzki oraz nazwisko w postaci przymiotnika mają być wpisywane do aktu stanu cywilnego z zachowaniem rodzaju żeńskiego lub męskiego w zależności od tego, czy nazwisko dotyczy kobiety, czy mężczyzny. Jednak z powodu zwiększających się ruchów migracyjnych obywateli polskich oraz mogących powstać wątpliwości co do tożsamości nazwisk małżonków poza granicami kraju i ich identyfikacji, planowana jest możliwość odstępstwa od tej zasady w przypadkach obywateli polskich zamieszkałych na stałe poza granicami RP.
Ślub w wymarzonym miejscu
Projekt zakłada również liberalizację przepisów umożliwiających zawieranie małżeństw poza urzędem stanu cywilnego. W chwili obecnej dokonanie tej czynności poza urzędem stanu cywilnego warunkuje jedynie zaistnienie „uzasadnionych przyczyn”. Po zmianach będzie możliwe zawarcie małżeństwa poza urzędem stanu cywilnego, z uwzględnieniem jednak konieczności zapewnienia prawidłowej i sprawnej pracy urzędu. Ślub będzie więc można wziąć np. na plaży, w górach, wiejskiej chatce, czy na jachcie. Ponieważ będzie się to wiązało z podwyższeniem kosztów funkcjonowania urzędu stanu cywilnego, zwiększona zostanie opłata skarbowa za taką czynność.
Więcej czynności dla konsula
Projektodawcy chcą również rozszerzyć zakres dotychczasowych czynności dokonywanych przez konsula, a mających znaczenie dla treści aktu urodzenia, o przyjmowanie oświadczeń o nadaniu dziecku nazwiska na podstawie art. 90 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czy oświadczeń o zmianie imienia (imion) dziecka wpisanego do aktu w chwili jego sporządzenia. Konsul będzie mógł także przyjmować zapewnienia o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa wraz z dokumentami, od przebywających za granicą osób chcących wstąpić w związek małżeński, które będą zamierzały zawrzeć małżeństwo przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego w kraju.
