Nowe przepisy określają szczegółowe warunki stosowania środków przymusu bezpośredniego, użycia broni palnej lub psa służbowego. Wskazano w nich 8 sytuacji, w których będzie można użyć tych środków. Nowym rozwiązaniem jest wyposażenie funkcjonariuszy Służby Więziennej w paralizatory, które będą mogły być wykorzystywane zarówno do ewentualnego obezwładniania osób pozbawionych wolności, jak i odwiedzających, którzy będą zakłócać porządek w jednostce penitencjarnej.
Zaproponowano także przepisy regulujące gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie informacji oraz danych osobowych przez Służbę Więzienną. Dyrektor generalny będzie przekazywał te informacje, w postaci elektronicznej, do Krajowego Rejestru Karnego.
Pracownikowi wykonującemu zadania służbowe w stałym i bezpośrednim kontakcie z więźniami przysługiwać będą dodatkowe przywileje. Będzie to dodatek do pensji, wynoszący do 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego oraz ochrona przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych, zgodnie z przepisami Kodeksu karnego. Ponadto pracownikowi SW będzie przysługiwał zwrot kosztów poniesionych na ochronę prawną w sytuacji, gdy postępowanie karne, wszczęte przeciwko niemu w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych, zostanie prawomocnie umorzone.
Pracownikowi wykonującemu zadania służbowe w stałym i bezpośrednim kontakcie z więźniami przysługiwać będą dodatkowe przywileje. Będzie to dodatek do pensji, wynoszący do 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego oraz ochrona przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych, zgodnie z przepisami Kodeksu karnego. Ponadto pracownikowi SW będzie przysługiwał zwrot kosztów poniesionych na ochronę prawną w sytuacji, gdy postępowanie karne, wszczęte przeciwko niemu w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych, zostanie prawomocnie umorzone.
Zgodnie z projektem, małżonkowie, osoby spokrewnione do drugiego stopnia włącznie lub spowinowacone w pierwszym stopniu oraz osoby pozostające ze sobą w tzw. wspólnym pożyciu, nie będą mogły pełnić służby lub być zatrudnione w tej samej jednostce organizacyjnej, jeżeli powstałaby między nimi bezpośrednia podległość służbowa. Ponadto zapisano, że zgodę na wykonywanie zajęcia zarobkowego poza służbą będzie można uzyskać wyłącznie, jeśli zajęcie to nie zakłóca wykonywania przez funkcjonariusza obowiązków służbowych, nie narusza prestiżu służby oraz nie podważa zaufania do jego bezstronności.
Zmieniono także przepisy dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej funkcjonariuszy SW. Zlikwidowane zostaną sądy dyscyplinarne, ponieważ nie sprawdziły się w praktyce. Orzeczenia wydane przez te sądy były często kwestionowane przez sądy administracyjne, zaś w skład sądów dyscyplinarnych wchodziły osoby nie posiadające wiedzy prawniczej. Projekt wprowadza natomiast instytucję rzecznika dyscyplinarnego, który gwarantować będzie praworządność i sprawny przebieg postępowania dyscyplinarnego. Uproszczono także samo postępowanie dyscyplinarne, w którym przewidziano możliwość dobrowolnego poddania się karze.
Uregulowano – wzorem innych służb mundurowych – sprawy dotyczące zawieszenia funkcjonariusza w czynnościach służbowych i kwestie otrzymywanego w takich sytuacjach uposażenia. Do listy przesłanek wpływających na ustanie stosunku służbowego dodano m.in.: nieobecność w pracy przez okres powyżej 3 miesięcy z powodu tymczasowego aresztowania, skazanie prawomocnym wyrokiem sądu na karę dodatkową pozbawienia praw publicznych, porzucenie służby. Do projektu ustawy przeniesiono rozwiązania obowiązujące w Unii Europejskiej, które dotyczą uprawnień socjalnych. Chodzi tu np. o czas pełnienia służby, jej rozkład, urlop, nadgodziny czy uprawnienia związane z rodzicielstwem. Określono również sytuacje zmiany stosunku służbowego związane z mianowaniem funkcjonariuszy na określone stanowiska, a także z nadawaniem im stopni Służby Więziennej oraz przysługujące im uposażenie zasadnicze i dodatki do tego uposażenia. Wskazano także rodzaje szkolenia, jakie musi ukończyć funkcjonariusz, by zostać mianowany na wyższe stanowisko służbowe.
