Scheda spadkowa a darowizna
Darowizny otrzymane od spadkodawcy jeszcze za jego życia dolicza się do schedy spadkowej. Należy jednak pamiętać, że zaliczenie darowizn do majątku spadkowego ma miejsce tylko i wyłącznie przy dziedziczeniu ustawowym. Jeżeli więc dziedziczenie następuje na podstawie testamentu, wówczas nie ma obowiązku doliczenia otrzymanych darowizn. Dodatkowo dotyczy to jedynie sytuacji, gdy do spadku uprawnione są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Oznacza to, że w przypadku, gdy dziedziczy małżonek łącznie z rodzicami lub rodzeństwem albo kiedy dziedziczą rodzice i rodzeństwo, wówczas darowizn nie zalicza się do majątku spadkowego. Zaliczenie darowizn na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia. Następnie oblicza się wartość udziałów każdego ze spadkobierców, doliczając do przysługującego mu udziału wartość darowizny. Spadkodawca może zwolnić określoną osobę z obowiązku doliczenia otrzymanej darowizny. Może on również może nałożyć obowiązek zaliczenia darowizny na schedę spadkową na innego spadkobiercę ustawowego. Do wartości spadku nie zalicza się drobnych darowizn, np. prezentów urodzinowych, czy innych upominków. Jeżeli okaże się, że spadkobierca otrzymał darowiznę o wartości przekraczającej wartość jego udziału spadkowego, wówczas nie jest on zobowiązany do zwrotu nadwyżki. W takim przypadku nie jest on w ogóle brany pod uwagę przy ustalaniu udziałów w spadku każdego ze spadkobierców a darowizna, którą otrzymał, nie podlega zaliczeniu do wartości całego spadku. Jeśli do dziedziczenia są uprawnione wnuki spadkodawcy, muszą one dokonać zaliczenia do wielkości przysługującego im udziału spadkowego darowizny dokonanej na rzecz ich rodzica, czyli dziecka spadkodawcy. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania a według cen z chwili działu spadku. Dodatkowo, przy zaliczaniu na schedę spadkową, nie uwzględnia się pożytków przedmiotu darowizny.
Zachowek a darowizna
Wysokość zachowku nie ma stałej wartości. Jest też uzależniona od wieku oraz charakterystyki spadkobiercy ustawowego. Co do zasady zachowek wynosi 1/2 tego, co dana osoba otrzymałaby gdyby dziedziczyła ustawowo. Jednakże wobec osób trwale niezdolnych do pracy oraz osób małoletnich zachowek wynosi 2/3 tego, co otrzymaliby przy dziedziczeniu ustawowym. Osoba ubiegająca się o zachowek musi pamiętać o tym, iż na zachowek zalicza jej się wszystko to co otrzymała od spadkodawcy zarówno w formie darowizny przed śmiercią, jak i w formie zapisu bądź polecenia w testamencie. W sytuacji, gdzie uprawnionymi są dzieci spadkodawcy do zachowku zalicza się koszty wychowania, oraz wykształcenia, które poniósł spadkodawca, jeśli przekroczyły przeciętną wartość w danym środowisku. Darowizna podlega doliczeniu niezależnie od tego, czy nadal znajduje się u osoby uprawnionej, czy też uległa zużyciu bądź zniszczeniu. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest wnuk spadkodawcy zalicza się na należny mu zachowek także darowiznę dokonaną na rzecz jego rodzica. Warto pamiętać, że wartość przedmiotu darowizny ustala się według stanu z chwili jej dokonania a według cen z chwili ustalania zachowku. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn (np. prezentów urodzinowych) dokonanych przed więcej niż 10 laty, licząc wstecz od otwarcia spadku oraz darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami bądź uprawnionymi do zachowku. Do wartości zachowku nie wlicza się również darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie gdy nie miał dzieci, chyba że darowizna została dokonana na mniej niż 300 dni przed urodzeniem się dziecka. Przy ustalaniu zachowku dla małżonka nie uwzględnia się darowizn dokonanych przed zawarciem małżeństwa. W przypadku, gdy uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej kwoty tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Jeżeli sam obdarowany jest uprawniony do zachowku, to ponosi on odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek. Obdarowany może na dwa sposoby zwolnić się od obowiązku uzupełnienia kwoty zachowku. Może tego dokonać poprzez przekazanie odpowiedniej sumy pieniężnej, jak również poprzez wydanie uprawnionemu do zachowku przedmiotu darowizny.
