Zgodnie z treścią art. 172 w/w aktu prawnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji. Należy przy tym wyraźnie odróżnić spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu od spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. W tym drugim przypadku jest ono bowiem niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji. Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego powstaje z chwilą zawarcia między członkiem a spółdzielnią umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Umowa powinna być zawarta pod rygorem nieważności w formie pisemnej.
Umowa zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Wypis tego aktu notariusz przesyła niezwłocznie spółdzielni. Według takiej regulacji spółdzielnia zobowiązuje się oddać członkowi lokal do używania, w zamian za co członek spółdzielni zobowiązuje się do wniesienia wkładu budowlanego oraz uiszczania opłat określonych w ustawie i w statucie spółdzielni. Powyższa umowa jest zawierana w wyniku wcześniej zawartej przez strony (spółdzielnię i jej członka) umowy o budowę lokalu.
Jak wynika z powyższego spółdzielcze prawo własnościowe może zostać zbyte. Przedmiotem zbycia może być nawet ułamkowa część spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Pozostałym współuprawnionym z tytułu własnościowego prawa do lokalu przysługuje prawo pierwokupu. Umowa zbycia ułamkowej części własnościowego prawa do lokalu zawarta bezwarunkowo albo bez zawiadomienia uprawnionych o zbyciu lub z podaniem im do wiadomości istotnych postanowień umowy niezgodnie z rzeczywistością jest nieważna. Zbycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu obejmuje także wkład budowlany. Dopóki prawo to nie wygaśnie, zbycie samego wkładu jest nieważne. W wypadku wygaśnięcia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa nie może być jednak wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię, zgodnie z postanowieniami statutu. Z wartości rynkowej lokalu potrąca się niewniesioną przez osobę, której przysługiwało spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, część wkładu budowlanego, a w wypadku gdy nie został spłacony kredyt zaciągnięty przez spółdzielnię na sfinansowanie kosztów budowy danego lokalu – potrąca się kwotę niespłaconego kredytu wraz z odsetkami.
Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r. (sygn. akt V CSK 549/11), spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie można obciążyć użytkowaniem. Prawo to składa się zatem z atrybutu korzystania z lokalu oraz możliwość rozporządzania tym prawem. Pamiętajmy jednak, że własnościowe spółdzielcze prawo do lokali mieszkalnych nie daje członkom spółdzielni legitymacji do udziału w postępowaniach dotyczących podziału nieruchomości, których właścicielem lub wieczystym użytkownikiem jest spółdzielnia. Posiadanie przez podmiot roszczeń o przekształcenie własnościowego prawa do lokalu użytkowego w tzw. pełną własność nie statuuje po stronie tego podmiotu interesu prawnego w postępowaniu o podział nieruchomości, której właścicielem czy użytkownikiem wieczystym jest spółdzielnia mieszkaniowa.
Na zakończenie warto wiedzieć, że wynajmowanie lub oddawanie w bezpłatne używanie przez członka albo osobę niebędącą członkiem spółdzielni, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, całego lub części lokalu nie wymaga zgody spółdzielni, chyba że byłoby to związane ze zmianą sposobu korzystania z lokalu lub przeznaczenia lokalu bądź jego części. Jeżeli wynajęcie lub oddanie w bezpłatne używanie miałoby wpływ na wysokość opłat na rzecz spółdzielni, osoby te obowiązane są do pisemnego powiadomienia spółdzielni o tej czynności. Umowy zawarte przez członka albo osobę niebędącą członkiem spółdzielni, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, w sprawie korzystania z lokalu lub jego części wygasają najpóźniej z chwilą wygaśnięcia spółdzielczego prawa do tego lokalu. Możliwość ustanawiania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu została zniesiona przez ustawę z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Pomimo takiej regulacji prawa te funkcjonują jeszcze w obrocie prawno – gospodarczym.
