Przedmiot działania spółdzielni socjalnej
Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa, w oparciu o osobistą pracę członków. Działa ona na rzecz:
– społecznej reintegracji jej członków, przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu,
– zawodowej reintegracji jej członków, przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy – a działania te nie są wykonywane w ramach prowadzonej przez spółdzielnię socjalną działalności gospodarczej.
Spółdzielnia socjalna może także prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków oraz ich środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczną. Może więc ona zajmować się rozmaitą działalnością, np. pracami porządkowymi, usługami remontowymi, organizowaniem przyjęć, konferencji itp., w zależności od tego jakie zawody reprezentują osoby tworzące tę spółdzielnię.
Zakładanie spółdzielni socjalnej
Ten rodzaj spółdzielni mogą założyć:
– osoby bezrobotne, zarejestrowane w urzędzie pracy i spełniające inne kryteria opisane w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia,
– osoby o których mowa w Ustawie z dnia 13 czerwca 2003r. o zatrudnieniu socjalnym, tj. bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności, uzależnieni od alkoholu, po zakończeniu programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego, uzależnieni od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej, chorzy psychicznie, zwalniani z zakładów karnych, mający trudności w integracją ze środowiskiem oraz uchodźcy realizujący indywidualny program integracji,
– osoby niepełnosprawne, które mają orzeczenie o niepełnosprawności, niezdolności do pracy lub grupie inwalidzkiej.
Wszystkie wyżej wymienione osoby muszą posiadać pełną zdolność do czynności prawnych.
Spółdzielnię socjalną mogą założyć także:
– inne osoby niż wskazane powyżej, o ile liczba tych osób nie stanowi więcej niż 50% ogólnej liczby założycieli,
– organizacje pozarządowe w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie lub jednostki samorządu terytorialnego,
– kościelne osoby prawne.
Należy pamiętać, że liczba założycieli spółdzielni socjalnej nie może być mniejsza niż 5, jeżeli założycielami są osoby fizyczne i 2 w przypadku, gdy założycielami są osoby prawne. Każda spółdzielnia musi mieć w swojej nawie także oznaczenie „Spółdzielnia Socjalna”. Spółdzielcy uchwalają statut i rejestrują spółdzielnię w Krajowym Rejestrze Sądowym. Rejestracja jest bezpłatna, bowiem spółdzielnie socjalne są zwolnione z obowiązku wniesienia opłaty za wpis do rejestru oraz z opłaty za ogłoszenie tego wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Do rejestracji spółdzielni potrzebne są dokumenty poświadczające, że założyciele spółdzielni to osoby szczególnych grup, wymienionych powyżej.
Kto może zostać członkiem spółdzielni?
Członkiem spółdzielni socjalnej może zostać osoba należąca do jednej z powyższych kategorii, w tym też osoba posiadająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Członkostwo w spółdzielni socjalnej mogą nabyć również inne osoby, jeżeli ich praca na rzecz spółdzielni wymaga pewnych szczególnych kwalifikacji, których nie posiadają pozostali członkowie spółdzielni. Takich osób może być jednak nie więcej niż 50% ogólnej liczby członków. Członkami spółdzielni socjalnej mają prawo zostać także organizacje pozarządowe, kościelne osoby prawne lub jednostki samorządu terytorialnego. Spółdzielnia socjalna może liczyć nie mniej niż 5 i nie więcej niż 50 członków. Wyjątkowo, spółdzielnia socjalna, która powstała w wyniku przekształcenia spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych może liczyć więcej niż 50 członków.
Zasady działania spółdzielni socjalnej
W rozumieniu prawa cywilnego spółdzielnia socjalna jest osobą prawną, a więc może być podmiotem praw i obowiązków oraz może za pomocą własnych działań nabywać prawa i zaciągać zobowiązania obowiązków, co oznacza, iż ma zdolność do czynności prawnych. Wybiera się w niej radę nadzorczą, chyba, że liczba członków nie przekracza 15. Wówczas funkcję rady nadzorczej pełni walne zgromadzenie. Spółdzielnia socjalna może korzystać ze środków publicznych, w tym ze środków Funduszu Pracy oraz innej pomocy publicznej. Ma również prawo do korzystania ze zwolnień podatkowych, czy też pracy lub pomocy wolontariuszy. Spółdzielcy mogą również liczyć na okresową refundację kosztów składek ubezpieczeniowych.
