Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 lipca 2008r., sygn. akt P 15/08 wskazał, że „zwolnienie zgromadzeń spontanicznych z powinności notyfikacji ograniczałoby jednocześnie działanie instrumentu gwarancyjnego, ochronnego, służącego realizacji wolności zgromadzeń”. Spontaniczne zgromadzenia powinny być traktowane jako spodziewana cecha zdrowej demokracji. Wymaganie wcześniejszego zgłoszenia odbycia zgromadzenia jest uzasadnione istnieniem pozytywnych obowiązków państwa w zakresie ułatwiania korzystania z wolności zgromadzeń oraz ochrony porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego oraz praw i wolności innych osób. Procedura zgłaszania nie powinna być uciążliwa ani biurokratyczna, ponieważ podważyłoby to wolność zgromadzeń poprzez zniechęcenie tych, którzy chcieliby odbyć zgromadzenie. Wskazane okoliczności uzasadniają konieczność dokonania zmian w ustawie Prawo zakresie zgromadzeniach z zakresie wprowadzenia do obowiązującej ustawy rozwiązań dotyczących tzw. zgromadzeń spontanicznych.
W opublikowanym przez MSWiA projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach oraz ustawy – Kodeks wykroczeń – wskazano komendantów powiatowych (miejskich) Policji, a na obszarze m. st. Warszawy – komendantów rejonowych Policji jako organu, któremu dokonuje się notyfikacji zgromadzenia spontanicznego. Takie rozwiązanie ma zapewnić możliwość zabezpieczenia i nadzoru administracyjnego zgromadzeń spontanicznych, w tym również przewidzianych w dni wolne i święta, a zatem gdy organy administracji nie prowadzą działalności. Podstawowy cel wprowadzenia obowiązku notyfikacji zgromadzeń, zarówno zwykłych, jak i spontanicznych, stanowi możliwość zabezpieczenia uczestnikom zgromadzenia tak jego odbycia, jak i bezpiecznego przebiegu, z równoczesnym poszanowaniem praw osób trzecich, nie będących jego uczestnikami. W przypadku zgromadzeń spontanicznych cel ten zostanie osiągnięty poprzez wyeliminowanie ogniwa pośredniczącego pomiędzy organizatorem zgromadzenia a policją, którym w odniesieniu do zgromadzeń zwykłych jest gmina.
Zaproponowana w projekcie zmiana art. 6 ust. 3 Prawa o zgromadzeniach nie wyłącza w żaden sposób swobody wyboru miejsca zgromadzenia przez jego organizatora, a jednocześnie może doprowadzić do zmniejszenia liczby zgromadzeń notyfikowanych. Istota zgromadzeń spontanicznych uzasadnia rezygnację z procedury odwoławczej. Takie same względy, które uzasadniają konieczność regulacji zgromadzeń spontanicznych, uzasadniają również odstąpienie w zakresie zgromadzeń spontanicznych od procedury wydawania decyzji o zakazie zgromadzenia.
Obowiązek zawiadomienia właściwego organu terminie 24 godzin przed planowanym zgromadzeniem nie narusza konstytucyjnej wolności zgromadzeń. Wskazany 24 godzinny termin na dokonanie notyfikacji zamiaru zorganizowania zgromadzenia stanowi dopuszczalne ograniczenie ustawowe wolności zgromadzeń. Zawiadomienie powinno zawierać: imię i nazwisko albo nazwę osoby prawnej lub innej organizacji, jeśli w jej imieniu organizuje zgromadzenie, numer PESEL, o ile został nadany, w odniesieniu do cudzoziemców – numer dokumentu tożsamości, a w przypadku osób prawnych – numer KRS oraz miejsce i cel zgromadzenia, datę i godzinę rozpoczęcia oraz przewidywany czas trwania, ewentualnie przewidywany program zgromadzenia lub też założenia co do jego programu, numer telefonu kontaktowego lub faks.
Zaproponowana nowelizacja art. 7 ust. 1 i art. 9 ma na celu zagwarantowanie dokonania przez organ odwoławczy oceny decyzji organu wykonawczego gminy (miasta) o zakazie zgromadzenia zwykłego przed planowanym terminem tego zgromadzenia. Na konieczność nowelizacji ustawy w tym zakresie wskazał Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu w wyroku z dnia 3 maja 2007r. w sprawie Bączkowski i inni przeciwko Polsce (skarga nr 1543/06). W wyroku tym Trybunał uznał, że w tej sprawie doszło do naruszenia art. 11, art. 13 i art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, gdyż rozpatrzenie negatywnej decyzji organu I instancji nastąpiło już po dacie planowanego
zgromadzenia publicznego. Wydłużenie terminu minimalnego, o którym mowa w art. 7 ust. 1, z dotychczasowych 3 dni do 4, przy jednoczesnym skróceniu terminów określonych w art. 9, zapewni rozpatrzenie odwołania od negatywnej decyzji organu I instancji przed planowanym terminem zgromadzenia publicznego. Zgodnie z tym przepisem organ wykonawczy gminy będzie miał maksymalnie 24 godziny, licząc od doręczenia zawiadomienia o planowanym zgromadzeniu, na wydanie i doręczenie decyzji o zakazie zgromadzenia od dnia zawiadomienia o planowanym zgromadzeniu. Odwołanie powinno zostać wniesione w ciągu 24 godzin od doręczenia decyzji negatywnej, przekazanie decyzji wraz z aktami sprawy przez organ gminy do organu drugiej instancji tym samym dniu, w którym to odwołanie zostało mu doręczone. Doręczenie decyzji organu pierwszej i drugiej instancji nie może być dokonane za
pośrednictwem poczty, ponieważ nie doszłoby do zachowania tych krótkich terminów. Z tych samych względów wyłączona została możliwość wniesienia odwołania od decyzji negatywnej organu gminy za pośrednictwem poczty. Dzięki takiemu rozwiązaniu czas niezbędny do zakończenia postępowania ostateczną decyzją wynosi maksymalnie 3 dni. Wydłużenie dotychczasowego terminu minimalnego z dotychczasowych 3 do 4 dni gwarantuje doręczenie ostatecznej decyzji na 24 godziny przed planowanym terminem zgromadzenia.
