Okazuje się, że tak. Sąd Okręgowy w Olsztynie na skutek apelacji zakładu ubezpieczeń podtrzymał wyrok sądu I instancji, w którym zasądzono od ubezpieczyciela zwrot tej kwoty.
Sprawa wyglądała następująco. Sprawca wypadku wniósł do sądu pozew przeciwko swojemu ubezpieczycielowi, w którym domagał się zwrotu wypłaconej przez niego na rzecz poszkodowanej kwoty zadośćuczynienia. Sąd I instancji również ustalił, że samochód, którym sprawca spowodował wypadek objęty był obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie umowy zawartej z pozwanym zakładem ubezpieczeń.
Obowiązek naprawienia szkody, a odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń
Z uwagi na to sąd I instancji wskazał, że odpowiedzialność odszkodowawcza sprawcy wypadku wynika z art. 436 § 1 w zw. z art. 435 § 1 kodeksu cywilnego i obejmuje również przewidziane w art. 446 § 4 kodeksu cywilnego zadośćuczynienie należne najbliższym członkom rodziny osoby zmarłej w wyniku obrażeń doznanych w wypadku. Z kolei jako podstawę prawną odpowiedzialności pozwanego – jako ubezpieczyciela sprawcy wypadku – jest art. 822 kodeksu cywilnego w związku z art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych. Sąd Rejonowy odwołał się do również orzecznictwa Sądu Najwyższego, w którym podnoszono, że ani z art. 822 § 1 kodeksu cywilnego, ani też z art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) nie wynika wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela, gdy obowiązek naprawienia szkody orzeczony został, jako środek karny.
W związku z powyższym, sąd I instancji uznał, że zakład ubezpieczeń powinien – z mocy umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych łączącej go w chwili wypadku z powodem – zrekompensować sprawcy wypadku wydatki jakie poniósł on na zaspokojenie roszczeń poszkodowanej z tytułu zadośćuczynienia i w rezultacie uwzględnił powództwo na podstawie art. 805 § 1 kodeksu cywilnego w związku z art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.
Apelację od wyroku wniósł zakład ubezpieczeń, wskazując na naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 805 kc oraz art. 34 ust 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, wskutek ich błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania poprzez przyjęcie, że stanowią one podstawę do roszczeń regresowych sprawcy szkody względem ubezpieczyciela nawet w sytuacji, gdy ubezpieczycielowi nie można postawić zarzutu nie wywiązania się z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych. Apelacja jako bezzasadna została w całości oddalona.
Sąd II instancji podkreślił, że podstawą udzielenia ochrony ubezpieczeniowej jest umowa zawarta pomiędzy ubezpieczycielem, a ubezpieczającym. Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Z kolei, jak stanowi art. 23 ust 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych – ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów jest obowiązkowe. Ponadto, zasady odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń dookreśla przepis art. 34 ust 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych przyjmując ogólną zasadę, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie od tego zakładu w przypadku, gdy posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do naprawienia wyrządzonej w związku z ruchem tego pojazdu szkody, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.
Zasadę te uzupełnia art. 35 ustawy, stanowiąc, że ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.
Wobec powyższego, wykonanie przez sprawcę wypadku orzeczonego wobec niego środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody nie pozbawia go możliwości wystąpienia przeciwko ubezpieczycielowi z roszczeniem regresowym na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Po pierwsze należy podkreślić, że fakt zajścia wypadku ubezpieczeniowego określonego umowa jest bezsporny, a po drugie nie wykazano aby obowiązek naprawienia szkody zwiany był z okolicznościami zdarzenia, które umożliwiłyby domaganie się przez ubezpieczyciela roszczenia zwrotnego od sprawcy.
Na koniec należy wskazać, że z pewnością, gdyby z roszczeniem odszkodowawczym do pozwanego ubezpieczyciela zwróciła się bezpośrednio poszkodowana – do czego miała pełne prawo, to zakład ubezpieczeń nie kwestionowałby swojej odpowiedzialności co do zasady. Ze stanowiska ubezpieczyciela wywodzonego przez całe postępowanie wynikało, że wskazywał na odpowiedzialność cywilną względem poszkodowanych, a nie sprawcy, co nie jest słuszne. Odpowiedzialność ubezpieczyciela w sprawie jest odpowiedzialnością za czyn sprawcy. Jako gwarant ma obowiązek wykonać zobowiązania za ubezpieczonego, bo do tego zobowiązał się w tramach umowy ubezpieczenia OC.
Podstawa prawna:
art. 46 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. 1997 nr 88 poz. 553)
art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (Dz. U. 2003 nr 124 poz. 1152)
art. 435 § 1, 436 § 1, 446 § 4 i 822 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93)
