W praktyce sprawy rozwodowe należą do najdłuższych toczących się spraw o charakterze rodzinno – cywilnym. Ma na to wpływ przede wszystkim samo zachowanie stron procesu, kłótnie i spory nie pomagają bowiem przy rozstrzyganiu, wręcz przeciwnie skutkują wydłużeniem całego postępowania. Jednocześnie sprawy rozwodowe są bardzo kosztowne, chyba że małżonkowie chcą się rozstać w zgodzie – nie potrzebują wówczas prawnika, stąd też mogą zaoszczędzić sporo pieniędzy.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, na koszty procesu składają się koszty sądowe, koszty opinii biegłych, a także koszty zastępstwa procesowego, gdy w sprawie występował adwokat lub radca prawny. Koszty są z reguły zwracane przez stronę, która przegrała proces na rzecz strony, która wygrała. W przypadku sprawy rozwodowej stroną przegraną jest ten kto w wyroku rozwodowym został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Warto jednak podkreślić, że sprawa rozwodowa może zostać zainicjowana przez oboje małżonków z wnioskiem o nie orzekanie o winie – wówczas koszty postępowania sądowego w tym zakresie przedstawiać się będą nieco inaczej.
Koszty sprawy rozwodowej bez orzekania o winie na zgodny wniosek stron to wydatek 600 zł – jest to koszt wniesienia pozwu. Jeżeli zostanie wydany wyrok rozwodowy uwzględniający powyższy wniosek tj. rozwód zostanie orzeczony bez winy któregokolwiek z małżonków, sąd z urzędu zwróci stronom połowę tak wniesionej kwoty, czyli 300 zł, ale dopiero gdy wyrok się uprawomocni.
Z drugiej strony, jeżeli pozew rozwodowy wniesie małżonek żądając przy tym uznania w części albo w całości winy rozkładu pożycia małżeńskiego drugiego małżonka, koszt pozwu wyniesie 600 zł, sąd jednak nie zwraca już połowy tej kwoty. Powód może równocześnie złożyć we właściwym sądzie wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub w części – musi to być jednak uzasadnione trudną sytuacją materialną. Wniosek nie zawsze jest rozpatrywany pozytywnie, ale warto zawsze spróbować go złożyć. Do wniosku należy dołączyć także formularz o stanie rodzinnym i majątkowym, a także zaświadczenie o zarobkach. Warto pamiętać, że cała kwota wniesiona tytułem opłaty za pozew zostanie zwrócona stronie, jeżeli pozew zostanie cofnięty na skutek pojednania się stron w I instancji. Gdyby pojednanie nastąpiło przed zakończeniem postępowania apelacyjnego, zwrotowi podlega połowa uiszczonej opłaty od wniesionej apelacji.
W ramach kosztów rozprawy rozwodowej często pojawia się zagadnienie wynagrodzenia pełnomocnika zawodowego reprezentującego daną stronę w sprawie – adwokata lub radcy prawnego. W tym zakresie również można wnioskować o ustanowienie pełnomocnika z urzędu i w przypadku pozytywnej decyzji sądu nie poniesiemy kosztów jego działania. Jeżeli jednak nie uda nam się uzyskać pomocy prawnej z urzędu, wówczas chcąc wynająć adwokata lub radcę prawnego musimy liczyć się z wydatkiem od kilkuset do kilku tysięcy złotych na pokrycie jego wynagrodzenia (różnice cenowe podyktowane są zmiennymi stawkami wynagrodzenia adwokata bądź radcy prawnego w różnych miastach Polski).
Jeżeli strony postępowania chciałyby dokonać podziału majątku wspólnego, to wniosek w tej sprawie kosztuje 1000 zł. Jeżeli jednak wniosek zawiera zgodny projekt podziału takiego majątku kwota ta ulega zmniejszeniu do 300 zł. Przy podziale mieszkania do wspólnego korzystania opłata wyniesie 100 zł, a w razie orzeczenia eksmisji jednego z małżonków pobiera się 200 zł od wniosku o eksmisję.
