Pakiet zmian ma realizować założenia Rady UE ds. ekonomicznych i finansowych i określa listę działań na lata 2014–2017. Planowane zmiany dotyczą czterech obszarów.
– Do pierwszego obszaru można zaliczyć działania, które mają na celu usprawnienie administracji podatkowej oraz informatyzację, koordynację działań w różnych dziedzinach. Do drugiego – działania mające na celu zwalczanie oszustw podatkowych, przede wszystkim przy rozliczaniu podatku VAT, podatku akcyzowego oraz cła. Trzecia grupa działań ma ograniczyć możliwości optymalizacyjne w podatkach dochodowych oraz obchodzenie prawa poprzez tworzenie sztucznych struktur optymalizacyjnych. Do czwartej należą działania, które mają skłonić podatników do dobrowolnego regulowania zobowiązań podatkowych – wyjaśnia agencji Newseria Biznes Karol Szelągowski, doradca podatkowy z kancelarii prawnej Chałas i Wspólnicy.
Jednym z działań, które ma poprawić przestrzeganie przepisów podatkowych i zwiększyć efektywność administracji podatkowej, jest utworzenie Centralnego Rejestru Dłużników. Ministerstwo zakłada, że zostanie on uruchomiony z początkiem 2016 roku, mają się w nim znaleźć informacje o dłużnikach, którzy posiadają zaległości nie tylko z tytułu podatków, lecz także należności ZUS czy mandatów.
– Kij ma dwa końce – wprawdzie napiętnowani zostaną nierzetelni podatnicy, ale z drugiej strony pojawiają się wątpliwości, na przykład natury konstytucyjnej, ponieważ konstytucja zezwala na udostępnianie danych o obywatelach tylko wtedy, gdy jest to niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Pojawia się też pytanie, czy na przykład mój kontrahent musi wiedzieć, że dostałem mandat z tytułu przekroczenia prędkości – mówi Szelągowski.
W rejestrze mają się znaleźć wszystkie długi, których wysokość przekracza 500 zł. Zdaniem Karola Szelągowskiego, należałoby podnieść tę kwotę.
Aby ograniczyć oszustwa w podatku VAT, ministerstwo planuje wprowadzić list ostrzegawczy. Ma on nie tylko zabezpieczyć Skarb Państwa przed utratą wpływów, lecz także wyeliminować z rynku oszustów i w ten sposób ochronić interesy polskich przedsiębiorców.
– Jest to zmiana idąca bez wątpienia w dobrym kierunku, ponieważ uczuli podatników, obecnie nieco zdezorientowanych, na kwestie oszustw podatkowych, zmusi ich do zachowania większej czujności przy dokonywaniu dostaw bądź nabywaniu niektórych towarów. Z drugiej jednak strony, podatnicy nadal nie będą w stanie określić, jakie działania mają podjąć w celu weryfikacji swoich kontrahentów – zaznacza Szelągowski.
Resort zamierza również wprowadzić zapisy, które pomogą ograniczyć optymalizację podatkową w podatku dochodowym. Do dochodu polskich rezydentów mają być zaliczane także dochody spółek kontrolowanych zagranicznych.
– Pierwszym warunkiem jest to, żeby polski podatnik miał minimum 25 proc. udziałów w zagranicznej spółce kontrolowanej. Drugim warunkiem jest osiąganie przez tę spółkę co najmniej 50 proc. tak zwanych przychodów pasywnych w strukturze całych przychodów, czyli przychodów z dywidend bądź jakichś odsetek. Właśnie te dochody spółek będą zaliczane do przychodów polskiej spółki – tłumaczy Szelągowski.
Skuteczniejsze ściganie oszustw podatkowych zakłada klauzula obejścia prawa podatkowego. Ma ona uprawnić organy administracji podatkowej do walki z agresywnym planowaniem podatkowym, czyli sposobem zawierania transakcji, który – choć teoretycznie zgodny z przepisami – zawierany jest tak, by obniżyć wysokość zobowiązania podatkowego. Klauzula jest obecnie na etapie założeń do projektu ustawy o zmianie ustawy o ordynacji podatkowej i wychodzi naprzeciw wymaganiom Trybunału Konstytucyjnego.
– Aby klauzula mogła obowiązywać, musi być dokładnie zdefiniowane pojęcie unikania i obchodzenia prawa podatkowego. Podmiotem właściwym do stosowania klauzuli powinien być minister finansów, ponieważ jej stosowanie powinno być ujednolicone na terenie całego kraju. Kolejnym warunkiem jest wstrzymanie wykonania decyzji, z której wynika zastosowanie tej klauzuli aż do momentu wydania prawomocnego orzeczenia sądowego, jeśli oczywiście zostanie ona zaskarżona. Jeśli nie, to do momentu, w którym upłynie termin do zaskarżenia decyzji – tłumaczy Karol Szelągowski.
Mechanizm klauzuli obejścia prawa podatkowego stosowany jest na świecie, a jej wprowadzenie zaleca Komisja Europejska. Polska jest jednym z nielicznych krajów, który tego typu rozwiązania jeszcze nie wprowadził. Ministerstwo planuje, że klauzula wejdzie w życie w połowie 2015 roku (z zachowaniem 6-miesięcznego okresu vacatio legis).
– To ma być taka hybryda interpretacji podatkowej oraz porozumienia transakcyjnego, w której będą się zawierały wspólne elementy: będzie możliwość uzyskiwania wstępnych opinii, dzięki czemu podatnicy będą mogli mieć pewność, że postępują właściwie i nie unikają opodatkowania – podsumowuje Szelągowski.
