Do takich przestępstw należą:
– lekkie uszkodzenie ciała, czyli powodujące naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni (art., 157§2 kodeksu karnego),
– nieumyślne uszkodzenie ciała o charakterze innym, niż powodujące ciężki uszczerbek na zdrowiu (art., 157§3 kodeksu karnego),
– zniesławienie (art. 212 kodeksu karnego),
– zniewaga (art. 216 kodeksu karnego),
– naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 kodeksu karnego)
Ten tryb ścigania przewiduje również Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006r., Nr 90, poz. 631 ze zm.) w stosunku do wszystkich przewidzianych w niej czynów zabronionych poza tymi, gdy sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa źródło dochodu albo organizowania działalności przestępczej bądź kierowania nią. Z kolei Ustawa z dnia 26 stycznia 1984r. Prawo prasowe (Dz. U. z 1984r., Nr 5, poz. 24 ze zm.) przewiduje takie postępowanie w przypadku uchylania się od obowiązku opublikowania sprostowania lub odpowiedzi albo publikowania ich wbrew warunkom określonym w ustawie w przypadku, gdy pokrzywdzonym jest osoba fizyczna.
Oskarżycielem prywatnym jest osoba pokrzywdzona, która w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego może wnosić do sądu i popierać akt oskarżenia jako pełnoprawna strona. W sytuacji, kiedy jest kilku pokrzywdzonych, każdemu z nich przysługuje prawo wniesienia i popierania oskarżenia. W postępowaniu w sprawach z oskarżenia prywatnego stosuje się przepisy takie jak w postępowaniu uproszczonym, zgodnie z Ustawą z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 1997r., Nr 89, poz. 555 ze zm.). W takich postępowanie wszczyna się z chwilą złożenia przez pokrzywdzonego prywatnego aktu oskarżenia. Akt ten może ograniczać się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie oraz powinien spełniać wymogi pisma procesowego. Jeżeli prywatny akt oskarżenia nie spełnia wymogów formalnych jest zwracany pokrzywdzonemu w celu usunięcia braków. Aktem wszczynającym takie postępowanie może być również ustna lub pisemna skarga pokrzywdzonego, złożona na policji. Policja wówczas wykonuje jedynie czynności w niezbędnym zakresie zmierzające do zabezpieczenia dowodów a następnie przekazuje skargę do właściwego sądu. Jeżeli interes społeczny tego wymaga prokurator może objąć przestępstwo prywatnoskargowe ściganiem z urzędu. Oskarżony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu będącemu pokrzywdzonym wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, pozostający w związku z czynem mu zarzucanym.
Sąd rozpoznaje wówczas łącznie obie sprawy. Oskarżenie wzajemne jest niedopuszczalne, jeżeli prokurator wcześniej wszczął postępowanie albo przyłączył się do postępowania. Oskarżyciel prywatny w każdej chwili może odstąpić od oskarżenia a postępowanie zostaje wówczas umorzone. W sytuacji, gdy odstąpienie następuje po otwarciu przewodu sądowego, umorzenie postępowania wymaga zgody oskarżonego.
Cechą charakterystyczną takiego postępowania jest poprzedzające rozprawę główną posiedzenie pojednawcze, które prowadzi sędzia. Zamiast posiedzenia pojednawczego możliwe jest posiedzenie mediacyjne. Wymóg szybkości rozpoznania tego typu spraw sprawia, że każdorazowa przerwa pomiędzy rozprawami nie może trwać dłużej niż 21 dni. Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok. W zakresie wyroku oraz sposobów jego zaskarżenia stosuje się ogólne przepisy Kodeksu postępowania karnego. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy, ale nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Jeżeli jednak w tym czasie wszczęto postępowanie, karalność ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego pierwszego okresu.
