Spis treści
Nowe przestępstwo
Pojęcie stalkingu w polskim prawie karnym jest dosyć nowe. Tak naprawdę ściganie przestępstw nękania, bo tym właśnie jest stalking, jest możliwe dopiero od 2011 r. Warto dowiedzieć się jakimi znamionami charakteryzuje się ten czyn zabroniony i jaka kara grozi za jego popełnienie.
Stalking odnajdziemy w treści art. 190a Kodeksu karnego – kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej. Jeżeli następstwem jednego z powyższych czynów jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Różne formy nękania
Z powyższego wynika zatem, że nękanie będzie karalne tylko wtedy, gdy charakteryzuje się powtarzalnością. Pojedyncze zachowanie, nawet bardzo dotkliwie, nie będzie ścigane. Zaznaczmy już w tym miejscu, że stalking należy do przestępstw prywatnoskargowych – ściganie następuje zatem wyłącznie na wniosek pokrzywdzonego. Wyjątkiem jest sytuacja, w której ofiara targnie się na własne życie – wówczas przestępstwo jest ścigane z urzędu. Nękanie może przybierać w praktyce różne formy – wysyłania listów, smsów, e-maili, wykonywania telefonów do ofiary, odwiedzania jej w miejscu pracy lub w domu, śledzenia jej. Intencja sprawcy nie ma tutaj jednak żadnego znaczenia – to czy nękanie jest skutkiem chęci zemsty, chorobliwej miłości, nienawiści nie wpływa w żaden sposób na fakt popełnienie przestępstwa.
Zgodnie z wyrokiem sądu apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 lutego 2014 r. (sygn. akt II AKa 18/14), o uporczywym zachowaniu się sprawcy świadczyć będzie z jednej strony jego szczególne nastawienie psychiczne, wyrażające się w nieustępliwości nękania, tj. trwaniu w swego rodzaju uporze, mimo próśb i upomnień pochodzących od pokrzywdzonego lub innych osób o zaprzestanie przedmiotowych zachowań, z drugiej natomiast strony – dłuższy upływ czasu, przez który sprawca je podejmuje. Skutkiem zachowania się sprawcy musi być wytworzenie u pokrzywdzonego uzasadnionego poczucia zagrożenia lub poczucia istotnego naruszenia jego prywatności. Ustawodawca nie wymaga przy tym, aby zachowanie stalkera niosło ze sobą element agresji. Dla bytu tego przestępstwa nie ma znaczenia, czy sprawca ma zamiar wykonać swoje groźby. Decydujące jest tu subiektywne odczucie zagrożonego.
Nękanie a dane osobowe
Przestępstwo nękania może wiązać się także z art. 49 ustawy o ochronie danych osobowych – kto bowiem przetwarza w zbiorze dane osobowe, choć ich przetwarzanie nie jest dopuszczalne albo do których przetwarzania nie jest uprawniony, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jeżeli taki czyn dotyczy danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
Odpowiedzialność sprawcy stalkingu jest uzależniona od okoliczności danej sprawy i całokształtu podjętych przez niego działań. Niewykluczone jest, że podczas nękania swojej ofiary, wyczerpie on znamiona także innych przestępstw – np. doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem przez pokrzywdzonego, zabicie zwierząt pokrzywdzonego, czy wreszcie pomówienie. W takich przypadkach sprawca musi liczyć się na surowszą odpowiedzialność karną. Im więcej przestępstw popełnił, tym będzie ona większa (a kara dotkliwsza).
Pokrzywdzeni przez stalking muszą niestety opierać się wyłącznie na sobie – przynajmniej do czasu zgłoszenia sprawy organom ścigania. Ofiara musi przełamać swoje obawy i zgłosić popełnienie przestępstwa policji lub prokuraturze. Jednocześnie trzeba pamiętać o konieczności posiadania odpowiedniego materiału dowodowego, bo choć jego zebranie będzie spoczywać na organach ścigania, to rozpoczęcie odpowiednich działań musi być poparte wiarygodnymi dowodami ze strony ofiary nękania. Wystarczające będzie pokazanie przysyłanych listów, czy wiadomości e-mail, a także zeznania świadków (najczęściej członków najbliższej rodziny).
Podstawa prawna:
[art. 190a k.k. (Dz.U. z 1997 r. Nr 88 poz 553)]
