Zarówno zdolność prawną, jak i zdolność do czynności prawnych stron w postępowaniu administracyjnym oceniać należy co do zasady według przepisów prawa cywilnego. Zgodnie ze wspomnianymi przepisami prawa cywilnego, każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Natomiast pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. Należy pamiętać o tym, że osoby fizyczne, które nie posiadają zdolności do czynności prawnych muszą działać przez swych ustawowych przedstawicieli. Z kolei strony niebędące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli. W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni. Natomiast w sprawach dotyczących spadków nieobjętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku – kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej.
Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym
Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem zarówno wszczęcia postępowania, jak i dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeśli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. W takiej sytuacji, jeśli organ administracji publicznej uzna żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, to postanawia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie. Organizacja społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony. Organ administracji publicznej, wszczynając postępowanie w sprawie dotyczącej innej osoby, powinien zawiadomić o tym organizację społeczną, w przypadku, gdy uzna, że może ona być zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe, i gdy przemawia za tym interes społeczny. Natomiast organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego.
Ustanowienie pełnomocnika dla strony w postępowaniu administracyjnym
Strona postępowania administracyjnego może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych, a pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu. Pełnomocnik powinien dołączyć do akt prawy oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Warto wiedzieć o tym, że adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także doradca podatkowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Jednakże organ administracji publicznej może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony. W sprawach mniejszej wagi organ administracji publicznej może nie żądać pełnomocnictwa, jeśli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.
Na koniec należy wskazać, że organ administracji publicznej wystąpi do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych, o ile przedstawiciel nie został już wyznaczony. W przypadku konieczności podjęcia czynności niecierpiącej zwłoki organ administracji publicznej wyznacza dla osoby nieobecnej przedstawiciela uprawnionego do działania w postępowaniu do czasu wyznaczenia dla niej przedstawiciela przez sąd.
