Jak korzystać z prawa przedruku?
Aby potraktować tekst jako przedruk, należy spełnić kilka wymogów ustawowych. Po pierwsze przedruk może dotyczyć już rozpowszechnionych sprawozdań z aktualnych wydarzeń, aktualnych artykułów na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich.
Warunek aktualności jest niezwykle istotny. Aktualne jest to, co znajduje odzwierciedlenie w społecznym zainteresowaniu określonym zdarzeniem. Ramy czasowe nie są w tym zakresie sztywne. Wyznacza je potrzeba chwili, konieczność odnosząca się do szybkości obiegu informacji. Zazwyczaj nowe wydarzenia komentuje się w mediach przez kilka dni. Po tym czasie tracą na swojej aktualności. Kryterium to nie będzie jednak obejmować tematyki stale aktualnej np. kwestii bezrobocia, sytuacji w służbie zdrowia, innych spraw społecznych np. spraw podatkowych, chyba że dotyczą zmian w przepisach lub wydarzeń nowych.
Dodatkowo przedruk ma zastosowanie wyłącznie do określonej tematyki. Dotyczy bowiem wyłącznie tematyki gospodarczej, religijnej i politycznej. Należy zwrócić także szczególną uwagę na to, czy dokonane zostało zastrzeżenie np. przez wydawcę, że dalsze rozpowszechnianie artykułu jest zabronione. Jeśli taki zakaz został sformułowany nie można skorzystać z takiego teksu.
Przedruk będzie legalny o ile dokona się go bez jakichkolwiek zmian w treści przedruku. Ma to zastosowanie w odniesieniu do kategorii informacji wymienionych w art. 25 ust. 1 pkt 1 prawa autorskiego. Opublikowanie części artykułu, zmiana tytułu, eliminacja poszczególnych fragmentów może zostać zakwalifikowane jako naruszenie integralności utworu. W ten sposób ochronie podlega prawo osobiste twórcy, o którym mowa w art. 16 ustawy o prawie autorskim tj. prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania.
Prawo przedruku obejmuje również mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach. Nie dotyczy to jednak zbiorów mów jednej osoby oraz mów, które nie zostały wygłoszone, ale zostały już przygotowane do tego.
Dodatkowo, art. 25 prawa autorskiego wskazuje na możliwość rozpowszechniania wyciągów ze sprawozdań i artykułów, o których mowa wyżej, przeglądów publikacji i utworów rozpowszechnionych oraz krótkich streszczeń rozpowszechnionych utworów.
Opracowując skróty, streszczenia lub wyciągi z artykułów trzeba bardzo uważać. Niedokładne wykorzystanie informacji źródłowej stało się niedawno przedmiotem analizy Sądu Apelacyjnego w Warszawie, który orzekł o odpowiedzialności portalu internetowego za naruszenie dóbr osobistych osoby opisywanej w informacji umieszczonej w portalu na podstawie prawa przedruku (wyrok z dnia 15 lipca 2010 r. w sprawie o sygnaturze akt I ACa 1402/09). Portal ten skorzystał z artykułu prasowego dokonując jego streszczenia w taki sposób, że pominął istotne fragmenty korzystne dla oceny postępowania opisywanego w artykule adwokata. Opracowując skrót należy zatem uważać na to, aby informacja nie stała się tendencyjna oraz jednostronna.
Korzystając z przedruku nie można zapomnieć o obowiązku wynikającym z art. 34 prawa autorskiego, a mianowicie o konieczności wskazania autora oraz źródła pochodzenia materiału. Należy również wspomnieć, że w ramach dozwolonego użytku możliwe jest rozpowszechnianie utworów zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu.
Przedruk, ale nie za darmo
Na koniec warto pamiętać, że choć zgoda twórców wykorzystywanych utworów na realizację prawa przedruku nie jest wymagana, mają oni prawo domagać się wynagrodzenia za korzystanie z ich utworów. Dotyczy to artykułów, aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich. Wynagrodzenia tego dochodzić może nawet organizacja zbiorowego zarządzania. Wynagrodzenie nie musi być uiszczane w odniesieniu do sporządzonych sprawozdań o aktualnych wydarzeniach oraz innych kategorii dozwolonego użytku nie mieszczących się w art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. b i c prawa autorskiego.
Joanna Basińska
radca prawny w Kancelarii Prawniczej
Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu
***
Kancelaria Prawnicza Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. to poznańska kancelaria, która od kilku lat działa również na terenie Warszawy. Kancelaria posiada wieloletnie doświadczenie w obsłudze przedsiębiorców. Jako jedna z nielicznych kancelarii specjalizuje się także w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów z działających w Internecie.
Joanna Basińska – radca prawny, absolwentka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 2007 roku ukończyła aplikację sądową. Absolwentka Podyplomowego Studium Prawa Własności Intelektualnej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Z kancelarią Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy związana od 2005 roku. Specjalizuje się w prawie nowych technologii, prawie własności intelektualnej w szczególności zagadnieniach prawa autorskiego oraz zwalczania nieuczciwej konkurencji, prawnych aspektach relacji przedsiębiorca – konsumenci.
