Komu przysługuje świadczenie kompensacyjne?
Świadczenie kompensacyjne przysługuje nauczycielom, którzy osiągnęli odpowiedni wiek, mają wymagany okres składkowy i nieskładkowy oraz rozwiązali stosunek pracy. Do tego świadczenia mają prawo nauczyciele pracujący w publicznych i niepublicznych przedszkolach, szkołach publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii i specjalnych ośrodkach wychowawczych. Ze świadczeń kompensacyjnych ta grupa zawodowa może skorzystać do 2032 roku.
Odpowiedni wiek
Po pierwsze nauczyciel musi osiągnąć wymagany wiek, który wynosi:
– 55 lat – w latach 2009-2014,
– 55 lat w przypadku kobiet i 56 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2015-2016,
– 55 lat w przypadku kobiet i 57 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2017-2018,
– 55 lat w przypadku kobiet i 58 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2019-2020,
– 55 lat w przypadku kobiet i 59 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2021-2022,
– 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2023-2024,
– 56 lat w przypadku kobiet i 61 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2025-2026,
– 57 lat w przypadku kobiet i 62 lata w przypadku mężczyzn – w latach 2027-2028,
– 58 lat w przypadku kobiet i 63 lata w przypadku mężczyzn – w latach 2029-2030,
– 59 lat w przypadku kobiet i 64 lata w przypadku mężczyzn – w latach 2031-2032.
Okres składkowy i nieskładkowy
Po drugie do uzyskania świadczenia kompensacyjnego konieczne jest posiadanie odpowiedniego okresu składkowego i nieskładkowego. Powinien on wynosić 30 lat, w tym 20 lat wykonywania pracy w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć między innymi w publicznych i niepublicznych przedszkolach, oraz szkołach o uprawnieniach szkół publicznych, a także w publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego.
Okresy składkowe to okresy opłacania składek (na ubezpieczenie społeczne – do 31 grudnia 1998r., a na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – od 1 stycznia 1999r.) oraz okresy, za które nie było obowiązku opłacania składki (przypadające przed 15 listopada 1991r.).
Okresami nieskładkowymi są natomiast specjalne okresy, za które nie były opłacane składki, podlegające jednak uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczenia kompensacyjnego. Zalicza się do nich np. okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłków z ubezpieczenia społecznego – chorobowego lub opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, okres pobierania renty chorobowej, okres urlopu bezpłatnego oraz przerw w zatrudnieniu w razie nieudzielenia urlopu bezpłatnego.
Rozwiązanie stosunku pracy
Nauczyciel, który chce uzyskać świadczenie kompensacyjne musi również rozwiązać stosunek pracy, w którym pozostaje. Może to nastąpić zarówno w wyniku złożonego przez nauczyciela wypowiedzenia umowy o pracę, jak i na podstawie porozumienia stron w sytuacji, gdy wniosek o rozwiązanie stosunku pracy złożył nauczyciel. Prawo do tego świadczenia przysługuje także w przypadku rozwiązania stosunku pracy na skutek całkowitej likwidacji szkoły lub częściowej likwidacji szkoły, a także w ramach zmian organizacyjnych, które uniemożliwiają dalsze zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. W sytuacji, gdy nauczyciel pozostaje w kilku stosunkach pracy musi rozwiązać je wszystkie, bez względu na ich charakter i wymiar czasu pracy. Warunkiem niezbędnym do uzyskania świadczenia kompensacyjnego jest, aby rozwiązaniu stosunku pracy nauczyciel nie wykonywał żadnej pracy zarobkowej. Ostatnim miejscem zatrudnienia przed dniem zgłoszenia wniosku o świadczenie kompensacyjne musi być praca w charakterze nauczyciela. Nie trzeba być zarejestrowanym jako bezrobotny ale pobieranie zasiłku dla bezrobotnych nie stanowi przeszkody do przyznania tego świadczenia.
Wysokość świadczenia kompensacyjnego
Wysokość świadczenia kompensacyjnego zależy od środków zgromadzonych na koncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata tego świadczenia, z uwzględnieniem ich waloryzacji. W przypadku, gdy nauczyciel jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego pod uwagę brane są także zgromadzone tam środki. Kwota świadczenia obliczana jest przez podzielenie podstawy obliczenia emerytury, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat, przyjęte wg tablicy średniego dalszego trwania życia obowiązującego w dniu zgłoszenia wniosku. Z tym, że w przypadku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym składki na ubezpieczenie emerytalne zwiększa się poprzez pomnożenie wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22. Warto pamiętać, że kwota świadczenia kompensacyjnego powstała na skutek obliczeń, nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury.
Przyznanie świadczenia kompensacyjnego
Świadczenie kompensacyjne przyznawane jest na wniosek. Wniosek powinien być złożony do ZUS bezpośrednio przez nauczyciela lub za pośrednictwem płatnika składek. Powinien on zawierać dane wnioskodawcy, w szczególności imiona, nazwisko, datę i miejsce urodzenia, adres, imiona rodziców, numer PESEL. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające okres wykonywania pracy w charakterze nauczyciela oraz okresy składkowe i nieskładkowe. Decyzję w sprawie świadczenia kompensacyjnego wydaje i wypłaca ZUS właściwy ze względu na miejsce zamieszkania nauczyciela, a jeśli nauczyciel zamieszkuje poza granicami Polski – ZUS właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania nauczyciela w Polsce. Od decyzji w sprawie świadczenia przysługuje odwołanie do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, które należy wnieść w terminie miesiąca od dnia jej doręczenia. Warto wiedzieć, że nauczyciel, któremu przyznano świadczenie kompensacyjne nie może jednocześnie pobierać innych świadczeń typu renta socjalna, zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne czy renta z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku zbiegu prawa do świadczeń nauczyciel może otrzymać jedno z nich, albo wyższe, albo wybrane przez siebie.
