Wymiar czasu pracy
W zadaniowym systemie czasu pracy czas wykonywania przez pracownika pracy określony jest wymiarem powierzonych mu zadań. Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania tych zadań. Czas pracy w tym systemie nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
Zadaniowy system czasu pracy pozwala pracownikowi na swobodne ustalanie ram czasowych wykonywania pracy. Tego typu praca może być wykonywana na przykład poza zwykłym rytmem pracy zakładu, a także w sytuacji, gdy zapotrzebowanie na pracę jest nierytmiczne i zależy od zmiennych okoliczności oraz uwarunkowań. Jest to również bardzo korzystny dla pracodawcy system, w przypadku gdy kontrola i ewidencja czasu poświęconego wykonywaniu pracy jest niemożliwa lub znacznie utrudniona, na przykład różnego rodzaje prace w terenie (akwizytor, przedstawiciel handlowy).
PRZYKŁAD
Pracodawca planuje zatrudnić programistę w firmie. Ze względu na warunki organizacyjne, pracodawcy zależy na tym, aby pracownik ten wykonywał pracę tylko w godzinach, gdy pozostali pracownicy już nie pracują. W takim przypadku możliwe jest wprowadzenie zadaniowego czasu pracy. Pracodawca może wyznaczyć pracownikowi porę dnia, w której powinien on wykonywać swoje zadania. Ważne jest, aby pracodawca nie wyznaczał ścisłych godzin, w których praca ma być wykonywana, i aby pracownik sam decydował o rozkładzie swojego czasu pracy (np. rano przed rozpoczęciem pracy przez pracowników lub wieczorem po jej zakończeniu).
Zakres obowiązków pracownika
Zakres obowiązków pracownika nie może być ustalany w sposób dowolny. Należy je określić tak, aby możliwe było wykonywanie pracy maksymalnie 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin tygodniowo, w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Pracodawca powinien w porozumieniu z pracownikiem ustalić czas niezbędny do wykonania powierzonych mu zadań (art. 140 zd. 2 kp).
Z orzecznictwa…
Sąd Najwyższy stwierdził, że wprowadzając zadaniowy system czasu pracy, pracodawca powinien tak określić zadania pracownika, by ich wykonanie było możliwe w ramach obowiązujących go norm czasu pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 1999 r.; sygn. akt I PKN 181/99, OSNAP z 2000 r. nr 22, poz. 810).
W uzasadnieniu do innego wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, że w przypadku ustalenia, iż powoda obowiązywał zadaniowy czas pracy, konieczne jest poczynienie dalszych ustaleń co do rozmiaru obowiązujących go zadań, w szczególności możliwości ich wykonania w ramach norm czasu pracy. Gdyby okazało się, że nie było to możliwe, pracownik zatrudniony w zadaniowym systemie czasu pracy nie byłby pozbawiony roszczenia o wynagrodzenie za pracę ponad normy czasu pracy. Zlecanie pracownikowi zadań, których wykonanie w normalnym czasie pracy jest niemożliwe, trzeba przy tym kwalifikować jako równoznaczne z poleceniem świadczenia pracy w czasie przekraczającym normy czasu pracy (wyroku Sądu Najwyższego z 10 września 1998 r. (I PKN 301/98, dotychczas niepublikowany).
PRZYKŁAD
Pracodawca zlecił pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku przedstawiciela handlowego odbycie sześciu wizyt u klientów w ciągu jednego dnia. Tymczasem pracownik potrzebuje dwóch godzin na wizytę u jednego klienta. Wydane przez pracodawcę polecenie spowodowało przekroczenie dobowej normy czasu pracy (6 × 2 = 12). Dwie ostatnie wizyty u klienta stanowią zatem pracę w godzinach nadliczbowych.
Pracodawca może ustalić zadania pracownika w umowie o pracę lub w osobnym dokumencie – tak zwanym zakresie zadań. Zdecydowanie korzystniejsze będzie zastosowanie drugiego rozwiązania, ponieważ ustalenie zadań w umowie o pracę, w razie ich zmiany, wiąże się z koniecznością dokonywania zmiany umowy w drodze porozumienia lub wypowiedzenia zmieniającego.
Ważne!
Warto zadbać, aby pracownik zapoznał się z treścią dokumentu określającego zakres jego obowiązków i potwierdził to w postaci podpisu złożonego na tym dokumencie.
Z orzecznictwa…
Sąd Najwyższy stwierdził, że dla wprowadzenia zadaniowego czasu pracy, poza spełnieniem przesłanek z art. 140 kp, konieczne jest określenie zadań pracownika nie doraźnie, każdego dnia pracy, lecz w akcie (lub aktach) kreujących treść jego stosunku pracy. Jeżeli pracownik wykonuje codziennie, w określonym przez pracodawcę czasie, polecenia swego przełożonego, to bez względu na stosowaną nazwę nie można przyjąć, by jego czas pracy określały zadania. Przy takim rozumieniu wszyscy pracownicy zatrudnieni byliby w ramach zadaniowego czasu pracy, a przepisy o charakterze gwarancyjnym, regulujące normy czasu pracy, pozbawione byłyby znaczenia. Pracodawca powinien więc precyzyjnie określić zadania pracownika. Przepisy nie wskazują, w jakiej formie należy ustalić zadania pracownika. Może to więc być dokonane ustnie bądź pisemnie. Do celów dowodowych warto to zrobić na piśmie (wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 1997 r.; sygn. akt I PKN 181/97, OSNAP z 2000 r. nr 22, poz. 810).
Ewidencja czasu pracy
Pracodawcy zatrudniający pracowników w zadaniowym systemie czasu pracy nie muszą ewidencjonować godzin pracy, mają jednak obowiązek prowadzenia ewidencji czasu pracy. Każdy zatrudniony zadaniowo pracownik powinien zatem mieć założoną indywidualną kartę czasu pracy, do której wpisywane są urlopy, zwolnienia oraz inne nieobecności itd.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. 1998 Nr 21, poz. 94)
