Uprawnienie małżonki rozwiedzionej do uzyskania renty rodzinnej
Skutkiem wymienionego powyżej orzeczenia jest derogacja normy prawnej wymagającej, aby prawo do alimentów przysługujące osobom rozwiedzionym było ustalone wyłącznie na podstawie orzeczenia lub ugody sądowej. Nie należy jednak tego utożsamiać z tym, że po wejściu w życie tego wyroku – prawo do renty rodzinnej po byłym małżonku na mocy niniejszego orzeczenia uzyskają wszyscy małżonkowie rozwiedzeni. Należy bowiem podkreślić, że Trybunał nie zakwestionował tego, że jednym z warunków nabycia prawa do renty rodzinnej przez małżonka rozwiedzionego jest posiadanie przez niego prawa do alimentów od byłego małżonka w dniu śmierci tego ostatniego. Ta okoliczność będzie wymagała wykazania wówczas, gdy rozwiedziony małżonek będzie wnioskował o przyznanie renty rodzinnej.
Z przedmiotowego wyroku wynika, że potwierdzeniem prawa do alimentów może być nie tylko orzeczenie lub ugoda sądowa, ale również umowa zawarta między rozwiedzionymi małżonkami. Umowa taka może być zawarta również w sposób dorozumiany, a o jej istnieniu może świadczyć fakt, że alimenty były faktycznie uiszczane przez byłego małżonka do dnia jego śmierci na rzecz osoby uprawnionej.
Odmowa przyznania prawa do renty – co można zrobić?
W sytuacji, gdy Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję, w której odmówił prawa do renty rodzinnej rozwiedzionemu małżonkowi, który nie miał alimentów ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową, osoba ta może próbować zmienić decyzję na dwa sposoby. Po pierwsze, rozwiedziony małżonek, któremu odmówiono prawa do renty rodzinnej, ponieważ nie miał alimentów ustalonych orzeczeniem sądu lub ugodą sądową może – zgodnie z na podstawie art. 145a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego – wnieść do jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych skargę o wznowienie postępowania. Należy to zrobić w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, jeśli decyzja organu rentowego nie była przedmiotem postępowania odwoławczego przed sądem powszechnym, a od jej doręczenia nie minęło 5 lat.
Osoba taka, może również – na zasadzie art. 401[1] ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego – żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Skargę należy wnieść do sądu, który wydał zaskarżony wyrok albo do sądu wyższej instancji, jeżeli zaskarżono wyroki sądów różnych instancji – w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Wznowienie postępowania, o którym była mowa wyżej, dotyczy tylko i wyłącznie rozwiedzionych małżonków – w sytuacji, gdy decyzja, odmawiająca prawa do renty rodzinnej po byłym małżonku była wydana z uwagi na brak dokumentu potwierdzającego posiadanie prawa do alimentów ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową – mimo, że obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami realizowany był w drodze dobrowolnego porozumienia.
