Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. Na marginesie wskazuję, że nie dotyczy to pracownicy w okresie próbnym, nie przekraczającym jednego miesiąca.
Tym samym umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Wymaga jednak zaakcentowania, że ochrona nie obejmuje pracownicy będącej na umowie na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Termin upływu trzeciego miesiąca ciąży oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni).
Jednak pracownica, która nie wiedząc, że jest w ciąży, złożyła oświadczenie woli zmierzające do rozwiązania umowy o pracę może się uchylić od skutków tego oświadczenia niezależnie od tego, czy błąd został wywołany przez pracodawcę, czy wiedział on o błędzie lub mógł go z łatwością zauważyć. Jednocześnie pracownica, która początkowo nie kwestionowała wypowiedzenia jej umowy o pracę, może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną, gdy po dokonaniu wypowiedzenia okazało się, że jest w ciąży lub gdy w okresie wypowiedzenia zaszła w ciążę.
Warto pamiętać, że pracownica, której stosunek pracy został rozwiązany za porozumieniem stron nie może skutecznie powoływać się na ochronę wynikającą z art. 177 Kodeksu Pracy.
Trzeba w tym miejscu zauważyć, że rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może wyjątkowo nastąpić w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Przy czym pracodawca jest zobowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę.
Warto powołać w tym miejscu wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008 r. I PK 294/07 zgodnie z którym zaakceptowanie stanowiska, że nieobecność w pracy kobiety-pracownika spowodowana zagrożeniem ciąży, a następnie poronieniem i komplikacjami zdrowotnymi z tym związanymi, może stanowić usprawiedliwioną przyczynę wypowiedzenia jej umowy o pracę oraz uzasadniać odmowę przywrócenia do pracy ze względu na jego niecelowość, stanowi naruszenie zasad dotyczących ochrony macierzyństwa, a nawet może być uznane za dyskryminację ze względu na płeć.
Wyrażony w art. 177 § 1 Kodeksu Pracy zakaz wypowiedzenia (i rozwiązania) przez pracodawcę umowy o pracę z pracownicą w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego nie oznacza, że wypowiedzenie nie wywołuje skutku prawnego w postaci rozwiązania umowy o pracę. Jest to wypowiedzenie niezgodne z prawem – sąd pracy – stosownie do żądania pracownicy – może orzec o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
Źródła:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2010 r. I PK 17/10,
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008 r. I PK 294/07,
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2002 r. I PK 33/02.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2002 r.,I PKN 156/01.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2001 r. I PKN 330/00.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r. I PKN 431/98.
