Kompleksowa regulacja
Jak podkreśla Ministerstwo Sprawiedliwości, przedmiotowy projekt to kompleksowa regulacja dotycząca ustroju i zasad funkcjonowania prokuratury. Porządkuje on szereg kwestii ustrojowych, przejmując zasadnicze rozwiązania organizacyjne w/w Ustawy o prokuraturze, przy jednoczesnym wprowadzeniu koniecznych korekt i eliminacji licznych nieścisłości obecnej regulacji. Nowelizacja utrzymuje podstawowe zasady organizacyjne prokuratury, tj. zasadę jednolitości, jednoosobowego kierownictwa, możliwość przejmowania do wykonania każdej czynności prokuratora podwładnego przez prokuratora przełożonego oraz zasadę substytucji, czyli możliwość zlecenia wykonania określonych czynności przez prokuratora przełożonego. Jednocześnie projekt wyraźnie podkreśla w szeregu regulacjach niezależność prokuratora w zakresie podejmowanych czynności procesowych i wprowadza instytucjonalne gwarancje przestrzegania tej niezależności. Została więc utrzymana ochrona niezależności prokuratora realizowana w postaci immunitetu materialnego i procesowego, oraz przejęte wszystkie regulacje określające jego status materialny.Zwiększenie uprawnień Prokuratora Generalnego
Projekt utrzymuje niezależność prokuratury poprzez rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości od Prokuratora Generalnego. Przewiduje się również zwiększenie kompetencji Prokuratora Generalnego, w tym np. jego uprawnień kadrowych. Zgodnie z nową ustawą Prokurator Generalny będzie składał generalne, coroczne sprawozdanie z działalności prokuratury nie tylko na ręce Premiera, ale i Sejmowi, gdzie później odbywać się będzie debata. Minister Sprawiedliwości będzie zobowiązany do opracowania założeń zasadniczych kierunków polityki karnej. Te założenia będą przyjmowane przez rząd, po wcześniejszym zaopiniowaniu ich przez Prokuratora Generalnego. Nie będzie on nimi związany ale będzie się musiał do nich odnieść w corocznym sprawozdaniu.
Likwidacja prokuratur wojskowych i Krajowej Rady Prokuratury
Projekt przewiduje likwidację prokuratur wojskowych i włączenie ich struktur do prokuratur powszechnych. W prokuraturach pozostaliby prokuratorzy, którzy byliby jednocześnie zawodowo czynnymi żołnierzami delegowanymi poza struktury MON. Pion śledczy i lustracyjny IPN objąć ma reorganizacja wiążąca się z racjonalizacją zatrudnienia. Zlikwidowana ma zostać Krajowa Rada Prokuratury a część jej kompetencji ma zostać przeniesiona na Prokuratora Generalnego. Nowym organem samorządowym na poziomie centralnym ma być Zgromadzenie Ogólne Prokuratorów Prokuratury Generalnej jako ciało opiniujące, w szczególności wydające zgodę na odwołanie szefów jednostek. W gestii Zgromadzenia byłoby także proponowanie jednego z kandydatów na nowego Prokuratora Generalnego.
Inne propozycje
Według Ministerstwa Sprawiedliwości celem nowej ustawy ma być też głęboka, wewnętrzna reorganizacja prokuratury i zniwelowanie dysproporcji w obciążeniu poszczególnych prokuratorów. Według przedstawionych przez resort danych w prokuraturach okręgowych rejestrowane jest rocznie około 6 tys. spraw podczas, gdy w prokuraturach rejonowych spraw jest ponad 1 milion. W związku z tym w prokuraturach okręgowych mają być prowadzone także sprawy o oszustwo w stosunku do mienia znacznej wartości, nadużycie zaufania w obrocie gospodarczym, przestępstwo prania brudnych pieniędzy, utrudnianie dochodzenia roszczeń, pozornego bankructwa oraz wyrządzenie szkody poprzez prowadzenie nierzetelnej dokumentacji działalności gospodarczej. Nowa ustawa wprowadza także większą odpowiedzialność prokuratora za podejmowane decyzje, poprzez np. możliwość wydawania poleceń przez przełożonego podjęcia określonych czynności procesowych i terminów ich realizacji a także prawo do uchylania lub zmieniania decyzji prokuratora przez prokuratora nadrzędnego z obowiązkiem przejęcia sprawy do prowadzenia.
Projekt przewiduje także wprowadzenie "obowiązkowego referatu oskarżycielskiego" dla każdego prokuratora z wyłączeniem prokuratorów Prokuratury Generalnej i delegowanych do Ministerstwa Sprawiedliwości. Każdy prokurator będzie miał więc taki referat, czyli będzie prowadził jakąś sprawę i występował w niej przed sądem. Zmiany mają dotyczyć także postępowań dyscyplinarnych wobec prokuratorów. Sądy prokuratorskie mają być szybsze a w drugiej instancji postępowania dyscyplinarne mają przeprowadzić sądy powszechne. Proponuje się również powołanie centralnej bazy opinii prawnych prowadzonej przez Prokuratora Generalnego i zapewniającej stały dostęp wszystkich prokuratorów, asesorów i asystentów prokuratury do opinii prawnych wydawanych przez prokuratorów nadrzędnych w całym kraju.
Przepisy wprowadzające
Z uwagi na zakres zmian objętych nową ustawą Ministerstwo Sprawiedliwości opracowało projekt odrębnej ustawy – przepisy wprowadzające ustawę Prawo o prokuraturze, w której uregulowano wszystkie kwestie związane z wejściem w życie omawianej ustawy. Przedmiotowa ustawa ma modyfikować kilkanaście aktów prawnych, które zawierają odniesienia do przepisów o prokuraturze i dostosowywać je do nowych uregulowań. Proponowane zmiany miałyby wejść w życie od początku 2014 roku. W chwili obecnej projekt nowej ustawy trafił do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych.
