Terminy w postępowaniu mandatowym

Mandat karny powinien być nałożony bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia.                        

Jednak możliwe jest odwleczenie momentu jego nałożenia wówczas, gdy dla zebrania wszelkich niezbędnych informacji organ mandatowy jest zmuszony przeprowadzić dodatkowe ustalenia. Nałożenie mandatu nie może jednak nastąpić później, niż po upływie 14 dni od daty ujawnienia czynu w sytuacji gdy sprawca wykroczenia został złapany na gorącym uczynku lub bezpośrednio po jego popełnieniu. W razie naocznego stwierdzenia wykroczenia pod nieobecność sprawcy, gdy nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy tego czynu, termin ten jest wydłużony do 90 dni. W sytuacji zaś, gdy wykroczenie zostało ujawnione za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego a sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem oraz nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego nie może nastąpić po upływie 180 dni od daty ujawnienia czynu.

Grzywnę w postaci mandatu można wymierzyć w postaci:

1. Mandatu karnego gotówkowego, który jest wydawany ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył. Staje się on prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny. Mandat tego rodzaju można nałożyć wyłącznie na osobę czasowo przebywającą na terytorium Polski lub niemającą stałego miejsca zamieszkania lub pobytu.
2. Mandatu karnego kredytowanego wydawanego ukaranemu za pokwitowaniem odbioru. Staje się on prawomocny z chwilą pokwitowania jego przyjęcia. Winien być uregulowany z terminie 7 dni od daty przyjęcia. Mandat taki może być nałożony na osoby inne niż podlegające mandatowi gotówkowemu.
3. Mandatu karnego zaocznego, którym można nałożyć grzywnę w razie stwierdzenia wykroczenia, którego sprawcy nie zastano na miejscu jego popełnienia a nie zachodzi wątpliwość co do osoby tego sprawcy. Mandat pozostawia się w takim miejscu, aby ukarany mógł go niezwłocznie odebrać. Powinien wskazywać, gdzie w terminie 7 dni od jego wystawienia ukarany może uiścić grzywnę oraz informować o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Staje się on prawomocny z chwilą jego uiszczenia we wskazanym miejscu i terminie. W razie nieuregulowania tak nałożonego mandatu organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę zobowiązany jest wystąpić do sądu z wnioskiem o ukaranie. W razie nieuiszczenia mandatu ściąganie grzywny następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Organem egzekucyjnym jest w tym wypadku naczelnik urzędu skarbowego.

Prawomocny mandat karny jest ostatecznym rozstrzygnięciem w sprawie o wykroczenie.

Uchylenie mandatu prawomocnego należy do rzadkości i wchodzi w grę tylko w wyjątkowych sytuacjach wskazanych w przepisach. Może on zostać uchylony wyłącznie gdy został nałożony za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie. Ukarany, który uzna, że taka sytuacja miała miejsce może w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się mandatu złożyć wniosek o jego uchylenie do sądu, na którego obszarze działania została nałożona grzywna.

Kwestię przedawnienia wykroczeń uregulowano w art. 45 Ustawy z dnia 20 maja 1971r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2010r. Nr 46, poz. 275 ze zm.). Karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Jeżeli w tym czasie wszczęto postępowanie karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od popełnienia czynu.

Kara grzywny nałożona w trybie mandatu karnego nie podlega wykonaniu, jeżeli od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata. Termin ten należy liczyć od dnia ukarania. Zatem po upływie 3 lat mandatu nie można już wyegzekwować.