W związku z powyższym Rzecznik Praw Obywatelskich złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek dotyczący ograniczenia uprawnień osób niepełnosprawnych kierujących pojazdami do niestosowania się do niektórych znaków drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju. Wydane na mocy prawa o ruchu drogowym rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, określa katalog znaków, do których ww. osoby nie muszą się stosować, pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności. W zaskarżonym załączniku do tego rozporządzenia znalazł się zapis, zgodnie z którym przyznane uprawnienie ulega ograniczeniu, jeżeli warunki lokalne uzasadniają ujęcie zakazami wynikającymi z tych znaków również uprawnione osoby niepełnosprawne o ograniczonej sprawności ruchowe. Wówczas pod znakami pojawia się tabliczka informująca, że zakaz dotyczy także osób niepełnosprawnych o ograniczonej sprawności ruchowej.
Uprawnienie do niestosowania się przez posiadaczy kart parkingowych do niektórych znaków zakazu
Według Rzecznika Praw Obywatelskich, zaskarżone przepisy stwarzają możliwość wprowadzenia organizacji ruchu, która de facto znosi uprawnienie do niestosowania się przez posiadaczy kart parkingowych do niektórych znaków zakazu, przyznane na mocy art. 8 ust. 1 prawa o ruchu drogowym. Zakwestionowane przepisy są więc sprzeczne z uregulowaniami ustawowymi i powstało w związku z tym pytanie, czy Minister Infrastruktury mógł uzupełnić i zmodyfikować w drodze rozporządzenia przepisy ustawowe. Jak podkreślał wnioskodawca – zawarte w art. 7 ust. 3 powyższej ustawy upoważnienie do wydania rozporządzenia dotyczy wyłącznie warunków technicznych znaków drogowych oraz warunków ich umieszczania na drogach. Nie dotyczy więc uprawnień określonych kategorii uczestników ruchu drogowego do tego, by stosować się lub nie do tych znaków drogowych.
W dniu 4 listopada 2014 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący ograniczenia uprawnień osób niepełnosprawnych kierujących pojazdami do niestosowania się do niektórych znaków drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że pkt 3.1.2 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń́ bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach w części zawierającej zdanie: „Jeżeli warunki lokalne uzasadniają̨ ujęcie zakazami wynikającymi z tych znaków również̇ uprawnione osoby niepełnosprawne o ograniczonej sprawności ruchowej, to pod znakiem należy umieścić́ tabliczkę̨ z napisem: «Dotyczy także niepełnosprawnych»”, jest niezgodny z art. 7 ust. 3 i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym oraz z art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze konstytucji. Przepis ten we wskazanym zakresie traci moc obowiązującą z upływem 30 czerwca 2015 r.
Należy wskazać, że upoważnienie zawarte w art. 7 ust. 3 prawa o ruchu drogowym dotyczy, w zakresie odnoszącym się do znaków drogowych, wyłącznie ich warunków technicznych oraz warunków umieszczania ich na drogach i nie obejmuje uprawnień określonej kategorii uczestników ruchu drogowego do tego, aby stosować się bądź nie stosować się do tych znaków drogowych. Organ władzy wykonawczej nie uzyskał od ustawodawcy kompetencji do wprowadzenia w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach zezwolenia na umieszczanie na drogach pod niektórymi znakami drogowymi tabliczki z napisem „Dotyczy także niepełnosprawnych”. Wobec powyższego, należało stwierdzić, że uregulowanie w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 7 ust. 3 prawa o ruchu drogowym, w jakim zakresie osoby niepełnosprawne mogą niestosować się do niektórych znaków – nastąpiło bez umocowania ustawowego.
Ponadto, zakwestionowane uregulowanie jest również niezgodne z art. 8 ust. l prawa o ruchu drogowym przewidującym, że osoba niepełnosprawna legitymująca się kartą parkingową kierująca pojazdem samochodowym oznaczonym tą kartą, może nie stosować się do niektórych znaków drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju, w zakresie określonym przepisami o których mowa w art. 7 ust. 2 tej ustawy. W konsekwencji orzeczenia o niezgodności zaskarżonego uregulowania ze wskazanymi powyżej przepisami prawa o ruchu drogowym musiało być stwierdzenie jego niezgodności z art. 92 ust. 1 konstytucji.
Na koniec należy dodać, że Trybunał Konstytucyjny odraczając termin utraty mocy zakwestionowanego przepisu postanowił umożliwić Ministrowi Infrastruktury i Rozwoju ukończenie prac nad nowelizacją rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych tak, aby spełniało ono wymogi zgodności zarówno z konstytucją, jak i ustawą – Prawo o ruchu drogowym.
Podstawa prawna:
art. 7 – 8 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. 1997 nr 98 poz. 602),
wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 listopada 2014 r. (sygn. akt U 4/14)
