W myśl art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych producenci i importerzy urządzeń reprograficznych są zobligowani do uiszczania organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców oraz wydawców opłat w wysokości nieprzekraczającej 3 % kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń. Zdaniem sądu pytającego istotą rozwiązania zawartego w art. 20 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest "przymusowa darowizna", czyli dokonujące się wbrew woli właściciela przesunięcie części jego aktywów majątkowych do majątku innego podmiotu prawa prywatnego. Takie rozstrzygnięcie jest zupełnie arbitralne i wykracza poza zakres przysługującej ustawodawcy swobody regulacyjnej.
Zgodnie z art. 20 ust. 4 kwestionowanej ustawy, z kwoty z tytułu opłat ze sprzedaży urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników 50% przypada twórcom, a 50% wydawcom. Obie zbiorowości są bardzo liczne, a zdaniem sądu pytającego jeżeli ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie "przymusowej darowizny", to powinien precyzyjnie oznaczyć "obdarowanego". Brak takiego oznaczenia świadczy o wysokim poziomie niejasności przepisu, co narusza zasadę przyzwoitej legislacji.
W art. 20 ust. 5 kwestionowanej ustawy, ustawodawca udzielił ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego upoważnienia do określenia, w drodze rozporządzenia między innymi sposobu pobierania i podziału opłat oraz organizacji "zbiorowego zarządzania uprawnionych do pobierania opłat". Według sądu pytającego upoważnienie to, gdy chodzi o podział opłat, jest niezgodne z art. 92 ust. 1 konstytucji, gdyż nie jest udzielone w celu wykonania ustawy, lecz po to, by organ wykonawczy wypełnił lukę pozostawioną przez ustawodawcę.
Tajemnica handlowa stanowi istotny element wolności działalności gospodarczej. Wolność ta może być ograniczona tylko ze względu na ważny interes publiczny. W opinii sądu pytającego temu wymaganiu nie odpowiada regulacja zawarta w art. 105 kwestionowanej ustawy, gdyż interes organizacji zbiorowego zarządzania nie jest ich własnym interesem, lecz interesem twórców i zrównanych z nimi wydawców, ponadto nie jest interesem publicznym, lecz sumą cząstkowych interesów prywatnych twórców i wydawców. Ponadto, zdaniem sądu pytającego § 4 rozporządzenia Ministra Kultury, przyznający wymienionym w nim podmiotom uprawnienia w zakresie pobierania i podziału opłat, nie ma treści właściwej aktowi normatywnemu, lecz treść decyzji administracyjnej. Narusza to zasady: demokratycznego państwa prawnego oraz przyzwoitej legislacji.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 105 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zakresie dotyczącym opłat jest zgodny z art. 22 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Według Trybunału Konstytucyjnego, z art. 105 ust. 2 ustawy wynika ograniczenie wolności działalności gospodarczej, przysługującej każdemu podmiotowi prywatnoprawnemu na mocy art. 20 konstytucji. W tym przepisie konstytucji wolność działalności gospodarczej określona jest nie tylko jako zasada ustroju gospodarczego, ale również jako podstawowa wolność przysługująca podmiotom w sferze działalności gospodarczej. Wszelkie zobowiązanie ustawowe podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą do określonych działań, w tym przypadku zobowiązanie do udzielenia organizacji zbiorowego zarządzania informacji oraz udostępniania dokumentów niezbędnych do określenia wysokości dochodzonych przez nią opłat – jest również ograniczeniem wolności działalności gospodarczej.
W ocenie Trybunału, w art. 105 ust. 2 ustawy mamy do czynienia z ograniczeniem wolności działalności gospodarczej producentów, importerów, wynikającym z przepisu prawnego ustanowionego przez władzę ustawodawczą, na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania tzn. innego podmiotu działalności gospodarczej. Przepis ten jest przejawem ingerencji władzy państwowej w stosunki gospodarcze.
Trybunał Konstytucyjny ustalił, że celem opłaty, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy oraz związanego z nią roszczenia informacyjnego, określonego w art. 105 ust. 2 ustawy, jest ochrona praw twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców. Oznacza to, że ograniczenie wolności działalności gospodarczej w art. 105 ust. 2 ustawy nastąpiło ze względu na przesłankę wyrażoną w art. 31 ust. 3 konstytucji – prawa innych osób. Przesłanka ta stanowi "ważny interes publiczny" ograniczenia. Aby ochronić prawa innych osób ustawodawca ingeruje w stosunki gospodarcze, w państwie demokratycznym oparte na modelu gospodarki rynkowej, której filarami są w szczególności wolność działalności gospodarczej oraz własność prywatna.
Konstrukcja normatywna opłaty, o której mowa w art. 20 ust. 1 ustawy oraz roszczenia informacyjnego określonego w art. 105 ust. 2 ustawy, służącego egzekwowaniu opłat, są wyrazem ingerencji państwa w gospodarkę rynkową. Konieczność ingerencji wynika z tego, że z jednej strony chodzi o umożliwienie swobodnego korzystania z urządzeń reprograficznych i nośników, także w zakresie masowego kopiowania i utrwalania utworów naukowych czy artystycznych. Z kolei z drugiej strony, skoro nie jest możliwe finansowe "rozliczenie" z twórcami i wydawcami, z których dzieł się korzysta, ustawodawca uznał za potrzebne stworzenie dla nich pewnego mechanizmu rekompensaty w postaci opłat. Ten sposób ingerencji ustawodawcy zmierza, do kształtowania bardziej zrównoważonego funkcjonowania stosunków gospodarczych. Opłatami obciąża się producentów i importerów urządzeń reprograficznych i nośników, korzystających z masowej produkcji i rozpowszechniania tych urządzeń, ale finalnie obciążeni są nabywcy wspomnianych wyżej urządzeń. Trybunał zwraca uwagę, że z art. 20 konstytucji wynika model społecznej gospodarki rynkowej, która oprócz wolności działalności gospodarczej i własności prywatnej opiera się też na społecznej solidarności.
Trybunał uwypuklił, że art. 105 ust. 2 ustawy o prawie autorskim ogranicza wolność działalności gospodarczej nie naruszając zasady proporcjonalności. Przyjęte w zakwestionowanym przepisie ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest środkiem służącym ochronie interesów i wartości konstytucyjnych takich jak: prawa twórców, społeczne przesłanki i ekonomiczne podstawy gospodarki rynkowej. Dla ochrony powyższych wartości, oraz uniknięcia ingerencji państwa w sferze masowego dostępu do nowoczesnych urządzeń reprograficznych i utrwalających, ograniczenie wolności działalności gospodarczej w zaskarżonym przepisie jest konieczne.
