Spis treści
Przedmiot prawa autorskiego
Ustawodawca wskazał w ustawie z dnia z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, że przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
- plastyczne;
- fotograficzne;
- lutnicze;
- wzornictwa przemysłowego;
- architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
- muzyczne i słowno-muzyczne;
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
- audiowizualne (w tym filmowe).
Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną, zaś ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności (art. 1 ust 1 – 4).
Ustawa reguluje także kwestię tzw. autorskich praw zależnych. Zgodnie z normą art. 2 ust 1 ustawy opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.
Rozwiązaniem problemu
Na wstępie należy podkreślić, że to czy dany utwór jest przedmiotem prawa autorskiego decydują jego cechy a nie np. wola stron zawarta w umowie. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. Z art. 4 ww. ustawy wynika z kolei , że przedmiotem prawa autorskiego nie są akty normatywne lub ich urzędowe projekty, urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole, opublikowane opisy patentowe lub ochronne i proste informacje prasowe. Zestawienie treści obu ww. przepisów pozwala na uznanie – co podkreśla również judykatura – że każde tłumaczenie cudzego utworu, z zastosowaniem wyłączeń o jakich mowa w art. 4 jest przedmiotem prawa autorskiego (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 27 maja 2010 r., sygn. akt I ACa 129/10).
Dokonując tłumaczenia tworzy się utwór zależny będący źródłem nabycia autorskiego prawa do tego utworu. W orzecznictwie wskazuje się również, że tłumaczenie z języka obcego na język polski może być utworem w rozumieniu ustawy z 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jeżeli zawiera niezbędne cechy, które musi posiadać każdy utwór. Musi to więc być taki przejaw działalności twórczej, który ma indywidualny charakter (zob. wyrok SN z dnia 24 lipca 2009 r., sygn. akt II CSK 66/09). Dokonanie tłumaczenia poszczególnych słów oraz wskazanie jednego, podstawowego znaczenia nosi znamiona działania twórczego i indywidualnego. Dokonanie wyboru właściwego, uznawanego za podstawowe znaczenie słowa niewątpliwie ma charakter twórczy i indywidualizujący tłumaczenie. Dokonany przez tłumacza wybór podstawowego znaczenia danego słowa indywidualizuje dokonane przez niego tłumaczenie, nawet jeśli podobny efekt możnaby uzyskać stosując elektroniczne translatory (zobacz uzasadnienie wyroku SA w Katowicach z dnia 27 maja 2010 r., sygn. akt I ACa 129/10). Również właściwie dokonany przez tłumacza wybór słowa w języku obcym odpowiadającego danemu słowu w języku polskim świadczy o twórczym i indywidualnym charakterze opracowania dokonanego przez tłumacza. Na marginesie warto wspomnieć, że pozbawienie tłumaczenia poszczególnych słów z języka obcego na język polski i na odwrót statusu przedmiotu prawa autorskiego z uwagi na brak cech twórczych prowadziłby w konsekwencji do przyjęcia, że również i wydawane słowniki nie są przedmiotem prawa autorskiego.
Podstawa prawna:
Art. 1, art. 2, art. 4 ustawy z dnia z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U.2016.666).
