Zgodnie z treścią art. 220 Kodeksu postępowania karnego, przeszukania może dokonać prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora Policja, a w wypadkach wskazanych w ustawie – także inny organ. Postanowienie sądu lub prokuratora należy okazać osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone. W wypadkach nie cierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby. O prawie zgłoszenia żądania należy ją pouczyć.
Przeszukanie konkretnej osoby związane jest zatem z prowadzonym postępowaniem karnym. Praktyka pokazuje, że takie czynności podejmowane są także w ramach świadczenia pracy – pracodawcy w celu ochrony swojego mienia nierzadko stosują się do tego typu rozwiązań. W niektórych przypadkach jest to zgodne z prawem.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 1972 r. (sygn. akt I PR 153/72), stosowane szeroko w ramach przepisów regulaminów pracy lub ustalonych zwyczajów przeszukiwanie członków załogi w celu zapobiegania wynoszeniu mienia zakładów pracy jest zgodne z prawem i nie narusza dóbr osobistych pracowników (art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego) wówczas, gdy pracownicy zostali uprzedzeni o możności stosowania tego rodzaju kontroli w celu ochrony mieni i gdy kontrola ta jest wykonywana w porozumieniu z przedstawicielstwem załogi w sposób nie pozostający w sprzeczności ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub z zasadami współżycia społecznego.
Zgodnie z treścią art. 111 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Jeżeli pracodawca nie chce naruszyć powyższego przepisu, musi pamiętać, że kontrola osobista pracownika w miejscu pracy powinna wynikać z regulaminu pracy w danym zakładzie pracy. Innymi słowy, pracownicy muszą być uprzedzenie o ewentualnej możliwości przeprowadzania takich czynności praktycznie od początku swojego zatrudnienia. W tym celu właściwe zapisy w regulaminie przedsiębiorstwa okazują się być niezbędne. Bez właściwej regulacji, pracodawca nie może zatem przeprowadzić kontroli pracownika, ponieważ będzie to stanowiło naruszenie prawa pracy. Pamiętajmy przy tym, że nie pracodawcy nie wolno ograniczać się wyłącznie do wprowadzenia możliwości przeprowadzania omawianych kontroli. Powinien on bowiem określić jej szczegółowy zakres, przeprowadzanie jej przez osobę tej samej płci co kontrolowany pracownik, a także możliwość odmowy zgody przez pracownika na przeprowadzenie kontroli – w takiej jednak sytuacji warto zastrzec możliwość powiadomienia policji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przywłaszczenia mienia.
Uzasadnieniem przeprowadzania kontroli pracowników jest oczywiście pojawienie się realnego zagrożenia kradzieży mienia pracodawcy. Taka sytuacja będzie miała miejsce szczególnie wtedy, gdy własność naszego szefa prezentuje naprawdę duże wartości oraz gdy zatrudnia on dużą liczbę pracowników. Podstawową przesłanką kontroli pracownika jest jednak podejrzenie popełnienia przestępstwa polegającego na przywłaszczeniu cudzego mienia. Jeśli zatem pracownik nie daje podstaw do tego, aby przypuszczać iż to on jest sprawcą takiego czynu, kontrola nie powinna być w ogóle wszczynana.
