Kwestią świadczeń zdrowotnych przyznawanych osobie pozbawionej wolności zajął się ostatnio Trybunał Konstytucyjny. Miał on orzec w sprawie zgodności art. 115 § 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy z art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
Kwestionowany przepis kodeksu karnego wykonawczego przewiduje, że skazanemu odbywającemu karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu zamkniętego świadczenia zdrowotne udzielane są w obecności funkcjonariusza nie wykonującego zawodu medycznego. Bez jego obecności takie świadczenia mogą zostać udzielone tylko na wniosek funkcjonariusza lub pracownika więziennego zakładu opieki zdrowotnej. Jeżeli więc, jak podkreśla wnioskodawca, taki wniosek nie zostanie złożony, skazany sam automatycznie nie może żądać, aby świadczenie zdrowotne zostało mu udzielone bez obecności funkcjonariusza. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskiego, regulacja zawarta w art. 115 § 7 KKW odbiega w istotny sposób od ogólnych zasad udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom, zakładających poszanowanie ich godności i intymności. Taki obowiązek nakłada na lekarzy art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, a jego odpowiednikiem jest wynikające z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, prawo pacjenta do poszanowania jego godności i intymności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych.
W wyroku z dnia 26 lutego 2014 r. (sygn. akt K 22/10) Trybunał orzekł, że art. 115 § 7 zdanie pierwsze KKW przez to, że nakazuje obecność funkcjonariusza nie wykonującego zawodu medycznego podczas udzielania świadczenia zdrowotnego również osobom pozbawionym wolności, co do których nie jest to konieczne, nie określa przesłanek uzasadniających odstąpienie od tego nakazu jest niezgodny z art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. W uzasadnieniu swojego stanowiska TK zaznaczył, iż przewidziane w kwestionowanym przepisie, generalne rozwiązanie w sposób nieproporcjonalny ogranicza prawo do prywatności skazanego, korzystającego ze świadczeń medycznych. W art. 115 § 7 KKW brak przesłanek, w przypadku zaistnienia których obecność funkcjonariusza nie wykonującego zawodu medycznego jest konieczna. Wystarcza samo odbywanie kary w zakładzie karnym typu zamkniętego. Ustawodawca – zamiast generalnej regulacji – obejmującej wszystkich umieszczonych w zakładach typu zamkniętego, powinien wyróżniać te ich kategorie, które potencjalnie mogą stwarzać w takich zakładach zagrożenie dla bezpieczeństwa personelu medycznego i wobec których świadczenia zdrowotne muszą być wykonywane w obecności funkcjonariusza SW. W pozostałym zakresie zasadą powinien być brak obecności funkcjonariusza SW przy udzielaniu świadczenia medycznego, chyba, że wniosek o taką obecność złoży członek personelu medycznego w zakładzie karnym zamkniętym. Trybunał podkreślił także, że w każdym natomiast wypadku konieczne jest utrzymanie zasady poufności badań medycznych. Jej warunkiem jest nie przekazywanie informacji uzyskanych przez osoby udzielające świadczeń medycznych oraz funkcjonariuszy SW przy tym obecnych.
Trybunał odroczył utratę mocy obowiązującej art. 115 § 7 KKW o dwanaście miesięcy. W ciągu tego okresu ustawodawca jest zobowiązany do uchwalenia nowego przepisu, który określi przesłanki, w przypadku zaistnienia których obecność funkcjonariusza nie wykonującego zawodu medycznego przy udzielaniu świadczeń medycznych będzie konieczna.
