Nowelizowana ustawa znosi opłaty za wydawanie dokumentów rejestracyjnych i pobytowych. Po wejściu w życie ustawy obywatele Unii Europejskiej i członkowie ich rodzin nie będą musieli płacić za wydanie lub wymianę dokumentów. Dotychczas cudzoziemcy ubiegający się o wydanie zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu musieli ponieść drobną opłatę skarbową, natomiast za wydanie karty pobytu członka rodziny oraz za dokumenty potwierdzające prawo stałego pobytu bądź kartę stałego pobytu członka rodziny – 30 zł. Zmiana ta podyktowana jest wejściem w życie ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. 2 Nr 39, poz. 306), z dniem 1 stycznia 2010 r., uchylony został art. 36 a stanowiący podstawę prawną do pobierania opłat za wydanie dowodu osobistego obywatelom polskim. Zatem, skoro wysokość opłat pobieranych od obywateli Unii Europejskiej oraz członków ich rodzin za wydane im dokumenty rejestracyjne lub pobytowe nie może przekraczać wysokości kwoty uiszczanej za wydanie dowodu osobistego obywatelowi polskiemu, który należy uznać za dokument podobny do ww. dokumentów, a od 1 stycznia 2010 r. dowód jest wydawany bezpłatnie, to analogicznie, z mocy art. 25 dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady nie ma podstaw prawnych upoważniających do obciążania ww. cudzoziemców kosztami za wydawane im dokumenty.
Kolejną zmianą jest wprowadzenie nowego przepisu przyznającego prawo pobytu dziecku obywatela Unii Europejskiej, który pracował w naszym kraju, ale nie zachował prawa do pobytu w nim, aż do czasu zakończenia przez nie nauki lub studiów – i to bez względu na posiadane przez nie obywatelstwo. Dodatkowo zaś rodzice sprawujący opiekę nad uczącym się dzieckiem będą mogli w tym czasie nadal tu przebywać, nawet gdy stracili przysługujące im prawo pobytu. To nowość, której do tej pory nie było. Prawo pobytu rodzica dziecka uczącego się będzie trwało aż do chwili osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości, lub dłużej jeżeli po osiągnięciu pełnoletniości dziecko nadal wymaga obecności i pieczy tego rodzica, by móc kontynuować i ukończyć naukę. Prawo pobytu rodzica może dotyczyć także osoby, która nie jest obywatelem UE. Projektowany przepis zabezpieczy prawa dziecka w obszarze równego traktowania w dostępie do kształcenia, prawa swobodnego przemieszczania się i pobytu, a także pozwoli w pełni korzystać z zasady integracji rodzin pracownika migrującego.
Ponadto, nowością jest również uregulowanie kwestii przymusowego wydalenia w stosunku do osób, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa. W odniesieniu do obywatela Unii Europejskiej lub członka rodziny niebędącego obywatelem Unii Europejskiej, który stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego – przyjęto procedurę przymusowego wydalenia. W takich sytuacjach przestaje obowiązywać zachowanie dotychczasowego 31-dniowego terminu, w którym cudzoziemiec mógł pozostawać na terytorium Polski. W pozostałych przypadkach cudzoziemcy mają przynajmniej 31 dni, na opuszczenie granic Polski. Tak sformułowany przepis pozwoli, w sposób niebudzący wątpliwości, wykonywać obowiązek doprowadzania do granicy państwa obywatela UE lub członka rodziny niebędącego obywatelem UE, którego obecność lub zachowanie stwarza uzasadnione podejrzenie zagrożenia dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego bez konieczności zachowania 31-dniowego terminu, w którym cudzoziemiec mógł pozostawać na terytorium Polski.
