Generalnie franczyza polega na sprzedaży towarów lub usług na podstawie właściwej umowy, której przedmiotem jest ścisła współpraca pomiędzy franczyzobiorcom a franczyzodawcą. W praktyce są to dwa niezależnie od siebie funkcjonujące przedsiębiorstwa, aczkolwiek nic ni stoi na przeszkodzie aby jedną ze stron umowy franchisingu była osoba fizyczna.
Pierwszym elementem umowy franczyzy jest oczywiście określenie daty jej zawarcia, stron oraz przedmiotu. Generalnie rzecz biorąc franczyzodawca przekazuje (ale nie przenosi własność) franczyzobiorcy prawo i jednocześnie obowiązek prowadzenia określonej działalności zgodnie z jego pomysłem. Świetnym przykładem franczyzy są powszechnie funkcjonujące na całym świecie lokale gastronomiczne z żywnością typu fast food. Niezależnie od położenia muszą one mieć taki sam wygląd, nazwę i oferować jedzenie z konkretnego menu (nawiasem mówiąc nie zawsze zdrowego). W zasadzie jakiekolwiek odstępstwa od odgórnie przyjętego wizerunku są niedopuszczone. Nie znaczy to jednak, że każda umowa franchisingu obliguje franczyzobiorcę do wykonywania poleceń w 100% zgodnych z wolą drugiej strony umowy. Wszystko zależy tak naprawdę od tego co dokładnie jest przedmiotem umowy – sprzedaż towarów czy świadczenie usług, i w jakim zakresie franczyzodawca jest w stanie pozwolić nam na własną inwencję w prowadzonej działalności.
Franczyzobiorca może zezwolić drugiej stronie umowy na używanie utworzonej przez niego marki czy konkretnej firmy, w tym celu udziela mu odpowiedniej licencji. W umowie określmy także kiedy dokładnie franczyzobiorca rozpocznie prowadzenie działalności – nie musi to być koniecznie data zawarcia umowy. W umowie powinniśmy określić także co dokładnie składa się na tzw. pakiet franchisingu, a więc na sposób prowadzenia danej działalności gospodarczej.
Kolejnymi elementami są wyraźnie określone prawa i obowiązki stron franczyzy. Podstawowym obowiązkiem po stronie franczyzobiorcy jest zapłata wynagrodzenia franczyzodawcy, stosowanie się do jego wytycznych w zakresie prowadzonej działalności (chyba, że umowa stanowi inaczej), prowadzenie działalności na własny rachunek i we własnym imieniu (rodzi to także pełną odpowiedzialność za wszelkie działania podjęte w związku ze sprzedażą towarów czy świadczeniem usług). Prawami franczyzobiorcy są z kolei korzystanie z wiedzy i doświadczenia drugiej strony umowy, jej rozwiązań technicznych, technologicznych czy innych praw własności intelektualnej lub przemysłowej. Franczyzodawca musi z kolei udostępnić franczyzobiorcy wszelką dostępną wiedzę na temat prowadzenia określonej działalności. Ma także prawo do żądania od franczyzobiorcy składania okresowych raportów dotyczących rozwoju oraz warunków funkcjonowania sieci franchisingowej.
Na zakończenie pamiętajmy o określeniu czasu trwania umowy, możliwości jej wypowiedzenia (wraz z oznaczeniem okresu wypowiedzenia). Możemy umieścić w niej także klauzulę kary umownej, która pojawi się, gdy franczyzobiorca nie zachowa w tajemnicy wszystkich informacji oraz materiałów, które otrzymał w celu realizacji umowy franczyzowej przez czas trwania umowy oraz przez określony czas po jej wygaśnięciu.
