Kto może zawrzeć umowę spółki cywilnej?
Umowa spółki cywilnej może łączyć wyłącznie przedsiębiorców i musi mieć na celu osiągnięcie określonego celu gospodarczego, czyli prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Nie ma ograniczeń w zakresie formy prowadzenia działalności przez wspólników spółki. Mogą to być zarówno osoby fizyczne, jak i spółki prawa handlowego. Każda z nich musi oczywiście posiadać pełną zdolność do czynności prawnych.
Forma i treść umowy spółki cywilnej
Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie i podpisana przez wszystkich wspólników. W przedmiotowej umowie należy określić nazwę i siedzibę spółki, listę wspólników, przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej, osoby uprawnione do prowadzenia spraw spółki i reprezentowania jej, udziały w zyskach i stratach, czas na jaki zawarto umowę spółki (oznaczony lub nieoznaczony), wkłady wspólników, uregulowania dotyczące zmiany, wypowiedzenia i rozwiązania umowy spółki oraz postanowienia końcowe. W przypadku, gdy umowa nie będzie zawierała dodatkowych uregulowań, w pozostałym zakresie będą miały zastosowanie odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego. Dlatego też wszystkie rozwiązania różne od przyjętych w kodeksie muszą być uwzględnione w umowie spółki.
Nazwa i siedziba spółki
Nazwa spółki cywilnej służy do wyróżnienia jej na rynku a siedziba, czyli miejscowość wskazana w umowie, określa właściwość miejscową organów administracyjnych oraz sądów w sprawach dotyczących spółki, bądź z jej udziałem.
Przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej
Ponieważ spółka cywilna jest podmiotem gospodarki krajowej, konieczne jest dokonanie zgłoszenia w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym i uzyskanie numeru REGON. W tym celu trzeba również dokładnie określić przedmiot działalności gospodarczej poprzez wskazanie odpowiednich kodów Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).
Prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja
O ile w umowie spółki cywilnej nie postanowiono inaczej, każdy ze wspólników jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia jej spraw oraz może ją samodzielnie reprezentować w granicach zwykłych czynności spółki, czyli takich, które podejmowane są w toku bieżącego sprawowania zarządu i prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli jednak przed zakończeniem zwykłych czynności spółki prowadzonych przez jednego ze wspólników, chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, wówczas potrzebna jest uchwała wspólników. Ponadto każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty, nawet jeśli czynność ta przekracza zakres spraw bieżących. W umowie spółki można ograniczyć prawa wspólników do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania, np. wprowadzić reprezentację łączną we wszystkich, bądź niektórych sprawach.
Udział w zyskach i stratach spółki
Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można oczywiście inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. Jeżeli zaś w umowie spółki określono jedynie udział wspólnika w zyskach, to w braku innych ustaleń między wspólnikami, odnosi się on także do udziału w stratach. W umowie spółki cywilnej można określić także zasady podziału i wypłacania zysku. Generalnie zysk dzielony jest na koniec każdego roku obrachunkowego. Jeżeli jednak spółkę zawarto na okres roku bądź krótszy, wówczas następuje to dopiero po rozwiązaniu spółki.
Okres trwania umowy spółki
Umowa spółki cywilnej może zostać zawarta albo na czas określony albo na czas nieoznaczony. Określenie czasu trwania spółki może nastąpić poprzez wskazanie konkretnej daty dziennej, okresu czasu (np. w latach, miesiącach), czy zdarzenia w przyszłości.
Wkłady wspólników
Wkład jest obowiązkowym świadczeniem wspólnika na rzecz spółki. Może on polegać na przeniesieniu własności określonego przedmiotu, czy kwoty pieniędzy, innych praw, świadczeniu usług, przekazaniu know-how, czy udostępnieniu określonego składnika do użytku spółki (np. nieruchomości czy samochodu). W przypadku, gdy wartość wkładów nie zostanie określona, przyjmuje się, że mają one jednakową wartość.
Postanowienia dotyczące zmiany, wypowiedzenia i rozwiązania umowy spółki
Generalnie zmiana umowy spółki cywilnej wymaga zgody wszystkich wspólników oraz zachowania formy pisemnej. W umowie spółki można jednakże zastrzec, że zmiany umowy spółki wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. W samej umowie można wskazać także przyczyny rozwiązania spółki cywilnej, którymi mogą być pozostanie w spółce tylko jednego wspólnika, podjęcie jednomyślnej uchwały przez wspólników o rozwiązaniu spółki, wydanie prawomocnego wyroku sądowego orzekającego jej rozwiązanie, ogłoszenie upadłości wspólnika, upływ określonego czasu, osiągnięcie określonego celu gospodarczego, wystąpienie ze spółki określonej liczby wspólników, wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika. Należy pamiętać, że umowa spółki cywilnej może zostać wypowiedziana przez jednego ze wspólników. W przypadku, gdy spółka została zawarta na czas nie oznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego. Ten okres wypowiedzenia może zostać zmieniony w umowie spółki. Każdy wspólnik może również wypowiedzieć swój z ważnych powodów, udział bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Co istotne, nieważne jest zastrzeżenie przeciwne. Ponadto jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika, jego wierzyciel osobisty, który uzyskał zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania, może wypowiedzieć jego udział w spółce na trzy miesiące naprzód, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Jeżeli umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, wierzyciel może z tego terminu skorzystać. W przypadku, gdy spółka została zawarta pomiędzy więcej niż dwoma wspólnikami i nic innego nie wynika z umowy bądź uchwały wspólników, wypowiedzenie umowy spółki ma ten skutek, że po okresie wypowiedzenia spółka trwa nadal pomiędzy pozostałymi wspólnikami. W umowie spółki cywilnej można także zastrzec, iż spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce. W wypadku takim powinni oni wskazać spółce jedną osobę, która będzie wykonywała ich prawa. Dopóki to nie nastąpi, pozostali wspólnicy mogą sami podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki.
Postanowienia końcowe
W postanowieniach końcowych można uregulować zagadnienia dotyczące stosowania odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego w sprawach nieuregulowanych w umowie spółki cywilnej, sposobu rozwiązywania sporów pomiędzy wspólnikami, w tym określić sąd właściwy do rozpoznawania takich spraw, ponoszenia kosztów związanych z zawiązaniem spółki, ilości egzemplarzy i załączników.
