Przedmiot umowy
Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnych dla dającego zlecenie. Umowa zlecenia może również obejmować dokonanie czynności faktycznych lub świadczenie usług. Przedmiotem tej umowy jest więc podejmowanie działań dla osiągnięcia pewnego wyniku, choć wynik tych działań nie zawsze musi być osiągnięty. Zleceniobiorca musi natomiast działać w celu dokonania określonej czynności a ponieważ w swoim działaniu zobowiązuje się do należytej staranności, dlatego też umowa zlecenia nazywana jest umową należytego starania. W ramach umowy zlecenia może być wykonywane np. pilnowanie dzieci, obsługa prawna, zarządzanie nieruchomością, czy kompleksowe sprzątanie biura. Z kolei przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. W tym przypadku przedmiotem umowy jest więc wykonanie określonego dzieła.
Dziełem może być dowolna rzecz, czy utwór, którego wykonanie strony umowy określiły w treści umowy. Za dzieło można również uznać rezultat niematerialny, gdy przedmiotem świadczenia jest np. nauczenie określonej umiejętności czy przeszkolenie do zawodu. Sposób jego wykonania jest zależny od woli wykonującego zamówienie. Umowa o dzieło jest określania umową rezultatu bowiem ważny jest tutaj efekt końcowy, rezultat – dzieło, którego osiągniecie zakładają strony umowy. W ramach umowy o dzieło można więc uszyć ubranie, napisać artykuł, zorganizować konferencję naukową, czy przeprowadzić szkolenie z bhp.
Forma umowy
Zarówno umowa zlecenia, jak i umowa o dzieło nie wymagają szczególnej formy. Dlatego tez do ich zawarcia może dojść zarówno poprzez ustne porozumienie, jak i w sposób dorozumiany. Jednak dla celów dowodowych najlepiej zawierać je w formie pisemnej. Należy pamiętać, że umowa zlecenia obejmuje umocowanie (pełnomocnictwo) do dokonania czynności przewidzianej w umowie. Dlatego też, gdy dokonanie czynności wymaga szczególnej formy wówczas i umowa zlecenia powinna być zawarta w tej właśnie formie.
Wykonywanie umowy
Zasadą jest, że umowa zlecenia powinna być wykonywana osobiście przez zleceniobiorcę. Przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia innej osobie ale tylko w przypadku, gdy wynika to z umowy, ze zwyczaju albo gdy zleceniobiorca jest zmuszony do tego przez szczególne okoliczności. W takiej jednak sytuacji powinien niezwłocznie zawiadomić o tym zleceniodawcę , co jest istotne z tego względu że jest wtedy odpowiedzialny tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy. Z kolei przy umowie o dzieło przyjmujący zamówienie nie ma obowiązku osobistego wykonywania dzieła, chyba że takie zastrzeżenie zostanie zawarte w umowie.
Wynagrodzenie za wykonaną umowę
Umowa zlecenia może być umową nieodpłatną. Oczywiście strony umowy mogą się umówić na to, że zleceniobiorca wykona je za darmo. Musi być to jednak zapisane w umowie lub wynikać z okoliczności. W przypadku, gdy brak jest takiego zapisu a okoliczności na to nie wskazują, wówczas przyjmującemu zlecenie należy się wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia i sposób płatności określają strony w umowie. Gdy w umowie nie określono wysokości wynagrodzenia zleceniobiorcy należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. W takim przypadku wynagrodzenie oblicza się uwzględniając czas poświęcony na wykonanie zlecenia, stopień skomplikowania zleconych czynności oraz kwalifikacje zleceniobiorcy. Wynagrodzenie należy się dopiero po wykonaniu wszystkich czynności. Oczywiście strony, zgodnie ze swoją wolą, mogą uregulować to w odmienny sposób. Przed wykonaniem umówionych czynności przyjmujący zlecenie może zwrócić się do dającego zlecenie o wypłatę zaliczki na konieczne wydatki. W sytuacji, gdy zleceniobiorca pokrył wydatki z własnych pieniędzy, wówczas może domagać się od zleceniodawcy zwrotu kosztów wraz z ustawowymi odsetkami. Z kolei umowa o dzieło jest umową odpłatną. Zamawiający jest zobowiązany uiścić wynagrodzenie w chwili wydania dzieła w wysokości odpowiadającej jego wartości, chyba że umowa stanowi inaczej. Wynagrodzenie z umowy o dzieło jest najczęściej określane poprzez wskazanie podstawy do jego ustalenia. Jeśli w treści umowy o dzieło brak jest ustalenia wysokości wynagrodzenia, to domniemywa się, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie. Wynagrodzenie może być ustalone metodą ryczałtową (w jednej kwocie pieniężnej z góry określonej, bez przeprowadzania szczegółowej analizy kosztów wytworzenia, płatnej niezależnie od rzeczywistego rozmiaru i kosztów pracy) lub kosztorysową (na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów materiałów). W braku odmiennej umowy przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła. Jeżeli dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, wynagrodzenie należy się z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych.
Pokrycie kosztów
W przypadku umowy zlecenia, zleceniodawca zobowiązany jest do pokrycia wszelkich wydatków, jakie poniósł zleceniobiorca w celu należytego wykonania zlecenia. Przyjmujący zlecenie nie ma jednak prawa korzystać z rzeczy i pieniędzy zleceniodawcy w innych sprawach, jak tylko związane z wykonaniem tego konkretnego zlecenia. Z kolei przy umowie o dzieło, jeżeli materiałów na wykonanie dzieła dostarcza zamawiający, przyjmujący zamówienie powinien ich użyć w sposób odpowiedni oraz złożyć rachunek i zwrócić nie zużytą część.
Podleganie ubezpieczeniom społecznym
Generalnie umowa zlecenia podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz Funduszowi Pracy i Funduszowi Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, natomiast dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. W przypadku, gdy umowa zlecenia podpisywana jest z uczniami lub studentami do lat 26 na ogół nie odprowadza się z ich tytułu żadnych składek. Umowa o dzieło nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, chyba, że została ona zawarta z własnym pracownikiem. Wówczas składki na ubezpieczenie społeczne należy potrącić od sumy przychodów z umowy o pracę i umowy o dzieło.
