Urlop bezpłatny udzielany na wniosek pracownika
Urlop bezpłatny udzielany jest wniosek pracownika. Przedmiotowy wniosek powinien zostać złożony na piśmie. Pracownik nie ma jednak obowiązku podawania przyczyny udzielenia urlopu. Uwzględnienie takiego wniosku jest zależne od swobodnego uznania pracodawcy. Pracodawca może zgodzić się bez zastrzeżeń, udzielić urlopu w innym terminie niż wynika to z wniosku lub na krótszy okres albo podjąć decyzję odmowną. Nie musi przy tym uzasadniać swojej decyzji odmownej. Pracodawca nie może jednak pracownika na taki urlop wysłać przymusowo. Od decyzji pracodawcy nie przysługują żadne środki odwoławcze. Należy pamiętać, że na mocy odrębnych ustaw pracodawca ma jednak obowiązek udzielić bezpłatnego urlopu:
– wychowawczego,
– młodocianemu uczęszczającemu do szkoły dla pracujących – na okres ferii szkolnych w wymiarze, nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym, dwóch miesięcy,
– przysługującego pracownikowi powołanemu do pełnienia funkcji pozazakładowych w organizacji związkowej, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika,
– w związku z odbyciem ćwiczeń wojskowych,
– na czas wykonywania mandatu posła i senatora,
– na mocy przepisów o służbie zagranicznej;
– w wyszczególnionych okresach podczas odbywania dziennych studiów doktoranckich,
– twórcy projektu wynalazczego.
Urlop bezpłatny na wykonywanie pracy u innego pracodawcy
Urlop bezpłatny może być również udzielony za zgodą pracownika w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy. Jest to możliwe w sytuacji, gdy pracownik nie podpisał umowy o zakazie konkurencji ze swoim pracodawcą. Informacja o zamiarze pracy u innego pracodawcy powinna być umieszczona we wniosku o udzielenie urlopu bezpłatnego.
Urlop bezpłatny a staż pracy
Zasadą jest, że okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. W tym więc okresie pracownik nie nabywa np. prawa do urlopu wypoczynkowego, prawa do nagrody jubileuszowej, czy dodatku stażowego. Z kolei okres obowiązkowego urlopu bezpłatnego wlicza się do takiego stażu pracy. W przypadku zaś, gdy urlop bezpłatny jest udzielony pracownikowi w celu podjęcia zatrudnienia u innego pracodawcy, a między pracodawcami istnieje stosowne porozumienie w tej sprawie, okres tego urlopu bezpłatnego również wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy. Ma więc on wpływ między innymi na długość okresu wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony, nabycie prawa do odprawy pośmiertnej, prawo do urlopu wypoczynkowego i jego wymiar, dodatek z tytułu stażu pracy, czy wysokość odpraw pieniężnych. Korzystanie z urlopu bezpłatnego ma także wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego. Jeżeli trwa on co najmniej miesiąc, wówczas urlop wypoczynkowy obniża się o 1/12 jego wymiaru za każdy miesiąc urlopu bezpłatnego. W sytuacji, gdy pracownik w ciągu roku korzystał z kilku krótkich urlopów bezpłatnych, czas trwania tych urlopów sumuje się i ustala o ile ulega skróceniu urlop wypoczynkowy. W takim przypadku za miesiąc urlopu bezpłatnego uważa się 30 dni kalendarzowych. Przerwy krótsze niż miesiąc nie powodują obniżenia wymiaru urlopu. Warto wiedzieć, że w czasie takiego urlopu pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, a pracodawca nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Prawo do świadczeń zdrowotnych z ubezpieczenia ustaje po upływie 30 dni od rozpoczęcia urlopu. Po tym czasie można korzystać z ubezpieczenia jedynie jako członek rodziny, łącznie z małżonkiem.
