Natomiast w praktyce pracownik – ojciec adopcyjny dziecka może nie mieć możliwości skorzystania z urlopu ojcowskiego, ponieważ procedura sądowa związana z uzyskaniem prawomocnego postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka może być długotrwała i skończyć się po ukończeniu przez dziecko 12 miesiąca życia, czyli wieku uprawniającego do skorzystania przez ojca dziecka z urlopu ojcowskiego. Pracownik – ojciec adopcyjny dziecka starszego, tj. powyżej 12 miesiąca życia, w obecnym stanie prawnym nie ma prawa do urlopu ojcowskiego przewidzianego w art. 1823 Kodeksu pracy.
Rzecznik Praw Dziecka i Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócili uwagę na to, że rodzic adopcyjny dziecka starszego, tzn. powyżej 12 miesiąca życia – nie ma prawa do urlopu ojcowskiego, przewidzianego w przepisach art. 1823 Kodeksu pracy, co w praktyce powoduje, że wykorzystanie tego urlopu często jest niemożliwe. Warunkiem koniecznym do wszczęcia postępowania o przysposobienie dziecka jest uregulowanie sytuacji prawnej dziecka, zaś długotrwałość postępowań o pozbawienie władzy rodzicielskiej rodziców biologicznych i procedury preadopcyjne – powodują, że orzeczenie o przysposobieniu jest często wydawane po ukończeniu przez dziecko 1 roku życia. Rzecznicy zaproponowali wydłużenie okresu, w którym adopcyjny ojciec dziecka mógłby korzystać z urlopu ojcowskiego, uzasadniając taki wniosek długotrwałą procedurą adopcyjną, a także potrzebą zachowania zasady równości między rodzicami biologicznymi i adopcyjnymi, pozostającymi w stosunku pracy.
Uprawomocnienie się postanowienia o adopcji dziecka w wieku uprawniającym do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, będącego odpowiednikiem urlopu macierzyńskiego dla biologicznych rodziców dziecka – jest, z prawnego punktu widzenia, porównywalne z urodzeniem się dziecka. Zatem przyznano prawo do urlopu ojcowskiego pracownikowi – ojcu adopcyjnemu dziecka, w okresie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o adopcji dziecka – jednakże nie dłużej, niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – nie dłużej niż do 10 roku życia dziecka. Wydaje się bowiem, że ewentualne korzystanie z urlopu ojcowskiego przez pracownika – ojca adopcyjnego starszego dziecka powinno pozostawać w związku czasowym z innymi uprawnieniami pracowników – rodziców adopcyjnych, analogicznie jak ma to miejsce w odniesieniu do pracowników – rodziców biologicznych. Taka propozycja uwzględnia status prawny pracownika – ojca adopcyjnego dziecka, wynikający z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie bowiem z przepisem art. 121 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi o tym, że przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi.
Wyłączono możliwość ponownego skorzystania z urlopu ojcowskiego przez pracownika – ojca wychowującego dziecko przysposobione, który skorzystał już z tego urlopu przed wejściem w życie niniejszej ustawy, czyli przed ukończeniem przez to dziecko 12 miesiąca życia. Pracownik – ojciec wychowujący dziecko będzie miał możliwość skorzystania z urlopu ojcowskiego w 2011 r. w wymiarze 1 tygodnia, a dopiero od 1 stycznia 2012 r. – w wymiarze 2 tygodni. Jest to zgodne z koncepcją przyjętą w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 237, poz. 1654), która wprowadziła instytucję urlopu ojcowskiego do Kodeksu pracy.
Z uwagi na podwyższenie wymiaru urlopu ojcowskiego od 2012 r. zaproponowano, aby pracownik korzystający z urlopu ojcowskiego w dniu 1 stycznia 2012 r. miał prawo do części urlopu ojcowskiego stanowiącej różnicę pomiędzy wymiarem podwyższonym a dotychczasowym. Skorzystanie z części urlopu ojcowskiego będzie możliwe na wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z takiej części urlopu. Proponuje się, aby ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2011 r. Jest to zasadne przede wszystkim z tego względu, iż projektowane zmiany pociągają za sobą zwiększone wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, natomiast nie zostały one ujęte w planie zawartym w ustawie budżetowej na 2010 r. Jednocześnie taka data wejścia w życie umożliwi sprawną realizację postulatu Rzecznika Praw Dziecka i Rzecznika Praw Obywatelskich.
