Norma czasu pracy osób niepełnosprawnych – zdaniem Trybunału Konstytucyjnego
W dniu 13 czerwca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Komisji Krajowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność" dotyczący zmiany norm czasu pracy osób niepełnosprawnych z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw) w zakresie, w jakim uzależnia zastosowanie skróconego czasu pracy do osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od uzyskania zaświadczenia lekarskiego o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 69 konstytucji. Trybunał Konstytucyjny odroczył utratę mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu, w zakresie wskazanym w sentencji o dwanaście miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Zważywszy na to, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 czerwca 2013 r. wejdzie w życie przed wejściem w życie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, czas pracy osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ulegnie zmianie już z dniem 10 lipca 2014 r. a nie dopiero 16 lipca br.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zakwestionowany wówczas przepis w zakresie, w jakim uzależnia zastosowanie skróconego czasu pracy do osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od uzyskania zaświadczenia lekarskiego o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy, jest niezgodny z konstytucją. Trybunał Konstytucyjny nie zgodził się z przyjętym przez ustawodawcę założeniem, że pracownicy będący osobami niepełnosprawnymi mają być co do zasady traktowani tak samo, jak pracownicy pełnosprawni. Zwrócono również uwagę na to, że osoby niepełnosprawne, dotknięte ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu, muszą z reguły włożyć więcej wysiłku w wykonywanie pracy niż osoby zdrowe wykonujące taką samą pracę, bardziej się stresują, potrzebują też więcej czasu wolnego na wykonanie koniecznych czynności życiowych.
Skrócone normy czasu pracy osób niepełnosprawnych
Wraz z dniem 10 lipca 2014 r. skróceniu ulegają normy czasu osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Od tego dnia osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z mocy prawa będą mogli pracować maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Wskazane normy są sztywne i nieprzekraczalne, oznaczające tym samym zarówno dzienne, jak i tygodniowe maksimum.
Zaświadczenie o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy
Niewątpliwym ułatwieniem będzie to, że osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, aby móc pracować w skróconej normie czasu pracy od dnia 10 lipca 2014 roku nie będą już musiały przedkładać pracodawcy zaświadczenia o celowości stosowania skróconej nomy czasu pracy. Po wejściu w życie nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wystarczy jedynie przedłożenie pracodawcy odpowiedniego orzeczenia. Wobec powyższego należy wskazać, że osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności – w zakresie czasu pracy wrócą zatem do stanu prawnego, który obowiązywał przed 1 stycznia 2012 r.
Zakaz pracy w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych
Podkreślenia wymaga, że nic się nie zmienia w stosunku do zasad dotyczących zakazu pracy w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. W stosunku do osób zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nadal będzie obowiązywać zakaz pracy w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Przy czym zakaz ten nie dotyczy osób zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę. Koszty tych badań ponosi pracodawca.
Podstawa prawna:
art. 15 – 16 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.),
art. 1 ustawy z dnia 10 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U.2014.877).
