Spis treści
Paserstwo umyślne
Każdy, kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga w jej zbyciu albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga w jej ukryciu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. W wypadku zdarzeń mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (zob. art. 291 k.k.).
W literaturze prawa karnego istnieje pogląd, zgodnie z którym paserstwo jest związane ze współdziałaniem osób w realizacji przestępstwa, przede wszystkim kradzieży, oraz ze spożytkowaniem owoców tego przestępstwa. Wyróżnia się cztery formy popełnienia paserstwa. Pierwszą jest nabycie rzeczy uzyskanych w drodze czynu zabronionego. W tym przypadku należy nadmienić, że paser jako nabywca w złej wierze nie uzyskuje własności nabytej rzeczy. Najczęściej jest tak, że ukrywając przestępcze pochodzenie rzeczy, zbywa ją dalej, narażając na stratę kolejnego nabywcę. Druga forma paserstwa to pomoc w zbyciu rzeczy uzyskanej w drodze czynu zabronionego. Ową pomocą może być np. wskazanie nabywcy. Trzecia forma to przyjęcie rzeczy (np. w celu jej przechowania), przy czym motywem kierującym sprawą jest osiągnięcie korzyści majątkowej. Czwarta forma paserstwa – pomoc w ukryciu rzeczy – również wiąże się z przesłanką działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Wskazuje się, że pomoc w ukryciu rzeczy może się wyrażać np. w umieszczeniu rzeczy w specjalnej kryjówce (por. A. Marek, Prawo karne, C. H. BECK, wyd. 8, Warszawa 2007, s. 553-554).
Przestępstwo paserstwa w typie podstawowym (art. 291 § 1 k.k.) jest przestępstwem umyślnym. Do odpowiedzialności sprawcy konieczna jest wiedza o tym, że rzecz pochodzi z czynu zabronionego, albo uświadamianie sobie przez owego sprawcę takiej możliwości oraz godzenie się z nią (por. A. Marek, Prawo karne, C. H. BECK, wyd. 8, Warszawa 2007, s. 554). Pogląd ten potwierdza orzecznictwo. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu podkreślił, że znamiona strony podmiotowej przestępstwa paserstwa (art. 291 § 1 k.k.) zostają wypełnione zarówno wtedy, gdy sprawca wie (ma pełną świadomość), że nabywane przez niego rzeczy zostały uzyskane za pomocą czynu zabronionego, jak i wówczas, gdy na podstawie okoliczności związanych z nabywaniem rzeczy poweźmie przypuszczenie, iż rzeczy te pochodzą z czynu zabronionego (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 27 września 2013 r., sygn. akt: II Aka 283/13).
Przedmiotem przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. może być wyłącznie rzecz uzyskana bezpośrednio za pomocą czynu zabronionego. Przez pojęcie „rzecz uzyskana za pomocą czynu zabronionego” rozumieć należy przedmiot materialny zdobyty w wyniku posłużenia się czynem o znamionach określonych w ustawie karnej (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 maja 2013 r., sygn. akt: II Aka 120/13). Rzeczą tak uzyskaną jest np. rower ukradziony z garażu albo wyroby jubilerskie pozyskane w drodze napadu.
Paserstwo nieumyślne
Każdy, kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga w jej zbyciu albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga w jej ukryciu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W wypadku znacznej wartości rzeczy sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (por. art. 292 k.k.).
Trafnie stwierdzono w literaturze, że nieumyślne paserstwo można popełnić w formie niedbalstwa oraz lekkomyślności. Przykładem paserstwa nieumyślnego jest nabycie rzeczy w melinie złodziejskiej po rażąco niskiej cenie, gdy rzecz ma znamiona przeróbek identyfikacyjnych. Do omawianych przeróbek należy zaliczyć np. spiłowane numery identyfikacyjne pojazdu (por. A. Marek, Prawo karne, C. H. BECK, wyd. 8, Warszawa 2007, s. 555).
Istotą lekkomyślności jest uświadamianie sobie przez sprawcę możliwości popełnienia czynu zabronionego oraz bezpodstawnego przypuszczania przezeń, że popełnienia tego czynu uniknie. Sprawca nie ma przy tym zamiaru popełnienia czynu zabronionego, tj. nie chce i nie godzi się na jego popełnienie. Niedbalstwo zaś polega na tym, że sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego, choć powinien i mógł tę możliwość przewidzieć (por. A. Marek, Prawo karne, C. H. BECK, wyd. 8, Warszawa 2007, s. 555).
Podstawa prawna:
Art. 291, art. 292 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r., nr 88, poz. 553 ze zm.).
Literatura
A. Marek, Prawo karne, C. H. BECK, wyd. 8, Warszawa 2007.
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 maja 2013 r., sygn. akt: II Aka 120/13.
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 27 września 2013 r., sygn. akt: II Aka 283/13.
