Rzeczy przywożone do Polski z terytorium Unii Europejskiej, w tym również w ramach tzw. mienia przesiedleńczego, przemieszczają się bez dokonywania odprawy celnej i nie podlegają opłatom celny. Natomiast w wypadku osób przenoszących swoje miejsce zamieszkania z państwa trzeciego (nienależącego do Unii Europejskiej) na obszar celny Wspólnoty (a więc i terytorium Polski) mienie przesiedleńcze podlega zwolnieniu z cła. Aby skorzystać z takiego zwolnienia należy złożyć w urzędzie celnym w Polsce zgłoszenie celne o dopuszczenie towarów do obrotu ze zwolnieniem z cła. Kwestie zwolnienia od należności celnych przywozowych rzeczy wchodzących w skład mienia przesiedlenia, przywożonych spoza obszaru Unii Europejskiej na obszar celny Wspólnoty regulują przepisy Rozporządzenia Rady (EWG) nr 918/83 ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych.
Mienie osobiste (mienie przesiedleńcze) to rzeczy przeznaczone na własny użytek osób zainteresowanych lub do zaspokojenia potrzeb ich gospodarstw domowych. Do mienia osobistego zalicza się m.in.:
- majątek ruchomy gospodarstwa domowego – rzeczy osobiste, umeblowanie i wyposażenie przeznaczone na własny użytek danych osób lub do zaspokojenia potrzeb ich gospodarstw domowych,
- rowery i motocykle, prywatne pojazdy mechaniczne i przyczepy do nich, przyczepy campingowe, łodzie wycieczkowe i prywatne samoloty,
- dobytek gospodarstwa domowego właściwy dla zwykłych potrzeb rodziny, zwierzęta domowe i zwierzęta wierzchowe, przenośne instrumenty i sprzęt potrzebny do wykonywania rzemiosła lub zawodu.
Zwolnienia z cła nie stosuje się do napojów alkoholowych, tytoniu i wyrobów tytoniowych, środków transportu przeznaczonych do działalności gospodarczej oraz towarów wykorzystywanych w działalności zarobkowej lub zawodowej, innych niż przenośny sprzęt potrzebny do wykonywania zajęcia lub zawodu.
Zgodnie z ogólnymi zasadami zwolnieniu podlegają (za wyjątkiem szczególnie uzasadnionych przypadków) jedynie te rzeczy osobistego użytku:
- które były przez osobę przesiedlającą się używane w poprzednim miejscu zamieszkania przez okres co najmniej 6 miesięcy od dnia, w którym osoba ta przestała zamieszkiwać w państwie trzecim (z powyższego warunku wyłączone są rzeczy przeznaczone do konsumpcji)
- które zostaną przeznaczone do tego samego celu w nowym miejscu zamieszkania.
Oznacza to, że w wypadku mienia przenoszonego z państwa trzeciego z cła nie są zwolnione nowo zakupione rzeczy (dotyczy to również samochodów). Odpowiednio długi okres używania rzeczy przywożonych można udowodnić przedstawiając np. dowód ich zakupu w określonym czasie a w wypadku pojazdu – jego dowód rejestracyjny itp. Sprowadzając samochód osobowy z państwa trzeciego w ramach mienia przesiedleńczego należy w pierwszym urzędzie celnym Wspólnoty (na granicy z państwem trzecim) objąć go procedurą celną tranzytu, którą należy zakończyć w urzędzie celnym, w którym złożone będzie zgłoszenie celne o dopuszczenie towarów do obrotu ze zwolnieniem z cła. Zgłoszenie do procedury tranzytu można złożyć tylko w formie elektronicznej do systemu wspólnotowego NCTS. Ponieważ osoba powracająca do kraju z reguły złoży zgłoszenie do procedury tranzytu tylko raz – w praktyce może skorzystać z usługi agencji celnej funkcjonującej na granicy w celu przesłania w formie elektronicznej zgłoszenia. Na tranzyt wymagane jest zabezpieczenie, w wysokości cła i podatków ciążących na towarze, które jest zwracane po zakończeniu operacji tranzytowej. Jeżeli operację tranzytową zorganizuje agencja celna ona udzieli swojego zabezpieczenia generalnego. W przeciwnym przypadku osoba powracająca będzie musiała złożyć zabezpieczenie w formie gotówki, w granicznym urzędzie celnym.Należy bezwzględnie pamiętać o konieczności zakończenia operacji tranzytowej, tj. o dostarczeniu samochodu do urzędu celnego, w którym będą dokonywane formalności celne w związku z dopuszczeniem do obrotu towaru ze zwolnieniem od cła.
Zwolnienie może zostać udzielone tylko osobom, których miejsce zamieszkania znajdowało się poza Wspólnotą nieprzerwanie przez okres co najmniej 12 miesięcy.
Rzeczy osobistego użytku będą mogły być przywożone w kilku oddzielnych partiach w ciągu 12 miesięcy od daty ustalenia, przez zainteresowaną osobę, zwykłego miejsca zamieszkania na obszarze celnym Wspólnoty. Warunkiem zwolnienia jest również zgłoszenie tych rzeczy do procedury dopuszczenia do obrotu przed upływem 12 miesięcy od dnia przybycia osoby przesiedlającej się na terytorium kraju na pobyt stały. W przypadku osoby, która jest obowiązana uzyskać zgodę odpowiednich władz na taki pobyt zgłoszenia należy dokonać przed upływem 12 miesięcy, licząc od dnia uzyskania takiej zgody. Zwolnienie rzeczy przywożonych w ramach mienia przesiedlenia stosowane jest pod warunkiem ich nieodstępowania przez okres 12 miesięcy od dnia ich objęcia procedurą dopuszczenia do obrotu. W razie naruszenia tego warunku powstanie obowiązek uiszczenia należności celnych przywozowych, według stawek obowiązujących w dniu tego odstąpienia. Zwolnienie to stosuje się także w odniesieniu do rzeczy stanowiących mienie osoby fizycznej, zgłoszonych do procedury dopuszczenia do obrotu przed dniem przybycia tej osoby na terytorium kraju na pobyt stały lub dniem uzyskania zgody na pobyt stały, jeżeli osoba ta zobowiąże się do przybycia na terytorium kraju na pobyt stały przed upływem 6 miesięcy od dnia przedstawienia organowi celnemu takiego zobowiązania oraz złożone zostanie zabezpieczenie w celu zagwarantowania pokrycia kwoty należności celnych.
W celu udokumentowania 12-miesięcznego okresu zwykłego miejsca zamieszkania poza obszarem celnym Wspólnoty osoba zainteresowana może przedłożyć organowi celnemu wszelkie wiarygodne dokumenty potwierdzające ten fakt, w szczególności zaświadczenie konsularne, wizę, umowę o pracę, umowę najmu mieszkania itp.
W celu poświadczenia faktu, że dana osoba będzie posiadała zwykłe miejsce zamieszkania w Polsce, można przedłożyć organom celnym takie dokumenty jak np. karta czasowego pobytu, dokument potwierdzający zameldowanie w kraju, umowa o pracę, umowa najmu mieszkania, itp. dokumenty, świadczące o wyborze miejsca zamieszkania w Polsce. Do zgłoszenia celnego o objęcie procedurą dopuszczenia do obrotu towarów podlegających zwolnieniu należy również dołączyć spis przywożonych rzeczy w zestawieniu ilościowym i wartościowym, sporządzony w dwóch egzemplarzach, oraz upoważnienie do zgłoszenia towarów, jeżeli jest ono dokonywane przez przedstawiciela. Zwolnienie z cła nie oznacza zwolnienia od podatku od towarów i usług oraz od podatku akcyzowego. To, czy zastosowane będą zwolnienia od tych podatków rozpatrywane jest odrębnie, stosownie do postanowień odpowiednich przepisów prawa podatkowego.
