Zgodnie z treścią art. 42 KW, wykonanie kary aresztu można warunkowo zawiesić, jeżeli ze względu na okoliczności popełnienia wykroczenia, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie się po popełnieniu wykroczenia należy przypuszczać, że pomimo niewykonania kary nie popełni on nowego podobnego przestępstwa lub wykroczenia. Warunkowe zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który nie może być krótszy niż 6 miesięcy i nie może przekroczyć roku. Okres próby biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia. Jeżeli wykroczeniem została wyrządzona szkoda w mieniu, warunkowe zawieszenie wykonania kary może być orzeczone tylko wtedy, gdy szkoda została w całości naprawiona.
Spełnienie powyższych przesłanek nie jest jednoznaczne z warunkowym zawieszeniem wykonania kary aresztu w każdym przypadku popełnionego wykroczenia. Jak podkreślił ustawodawca, nie stosuje się tej instytucji do sprawcy, który:
- w ciągu 2 lat przed popełnieniem wykroczenia był już karany za podobne przestępstwo lub wykroczenie albo
- popełnił wykroczenie o charakterze chuligańskim – chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności organ orzekający uzna zawieszenie wykonania kary za celowe.
Innymi słowy warunkowe zawieszenie wykonania kary aresztu nie znajdzie zastosowania względem recydywisty specjalnego o sprawcy czynu o charakterze chuligańskim. Ze względu na okoliczności popełnienia czynu oraz warunki i właściwości osobiste sprawcy wykroczenia uniemożliwiają osiągnięcie pozytywnego efektu omawianej instytucji. Z drugiej strony Kodeks wykroczeń nie jest w takiej sytuacji rygorystyczny – w wyjątkowych okolicznościach sąd może uznać, że zastosowanie warunkowego zawieszenia kary aresztu jest względem określonego sprawcy konieczne. Dla przykładu takimi szczególnymi okolicznościami będą popełnienie czynu o charakterze chuligańskim w wyniku niezdarzającego się jej dotąd nadużycia alkoholu, przez osobę, która mimo średniego już wieku nie miała do tej pory żadnego konfliktu z prawem, czy zaistnienie powrotu do wykroczenia, ale w wyniku szczególnego zbiegu okoliczności.
Zawieszenie wykonania kary nie oznacza, że sprawca wykroczenia nie będzie zmuszony do odbycia orzeczonej kary. Sąd, który orzekł karę aresztu zarządza bowiem jej wykonanie, jeżeli ukarany w okresie próby popełnił podobne do poprzedniego przestępstwo lub wykroczenie. Sąd, który orzekł karę aresztu może zarządzić wykonanie kary, jeżeli ukarany w okresie próby popełnił inne przestępstwo lub wykroczenie niż wymienione powyżej. Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 2 miesięcy nie zarządzono wykonania kary, ukaranie uważa się za niebyłe. Pamiętajmy, że na postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania kary aresztu przysługuje zażalenie. Zarządzenie wykonania kary następuje w postępowaniu wykonawczym, także w sprawach orzeczeń wydanych odnośnie do wykroczeń prowadzone jest w trybie określonym w Kodeksie karnym wykonawczym. Sąd orzeka w tym przedmiocie na posiedzeniu, w którym mogą wziąć udział skazany i jego obrońca, a także prokurator, co oznacza, że należy ich powiadomić o terminie tego forum.
