Przewidziane w projekcie nowe regulacje dotyczą zarówno niezbędnych zmian prawnych i działań administracyjnych, które wynikają z szybszego, niż zakładany rozwoju technicznego Systemu Dozoru Elektronicznego, jak i dostosowują je do niego. Zmiany mają również na celu rozszerzenie zakresu warunków dotyczących skazanych. Wprowadzenie zmian udrożni postępowania sądowe w sprawie zezwolenia na odbycie kary oraz postępowania dotyczące organizowania i kontrolowania wykonywania kary w tym systemie.
Aktualnie obowiązująca ustawa, obejmuje skazanych jedynie na karę do 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz skazanych na karę do 1 roku pozbawienia wolności, którym czas pozostały do jej odbycia nie przekracza 6 miesięcy. Dodatkowo aktualne przepisy eliminują formalnie skazanych za umyślnie popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności, którzy byli uprzednio skazani na taką karę, poza tymi, wobec których zachodzą warunki do orzeczenia wyroku łącznego.
Nowelizacja art. 6 ust. 1-3 rozszerza znacząco warunki, które dają możliwość ubiegania się o wykonywanie kary w SDE o skazanych do 1 roku pozbawienia wolności i to zarówno tych pozostających poza zakładem karnym, w chwili złożenia wniosku o udzielenie zgody na odbywanie kary w tym systemie, jak i tych, którzy już odbywają karę pozbawienia wolności w jednostkach penitencjarnych. Równocześnie unifikuje warunki ubiegania się o wykonanie kary w odniesieniu do obu tych grup skazanych. Ponadto z korzystania z rozwiązań tej ustawy formalnie wyłączone zostały jedynie osoby skazane w warunkach wielokrotnego powrotu do przestępstwa z art. 64 § 2 k.k. Wprowadzenie wspomnianych zmian znacznie poszerzy krąg skazanych wobec których można będzie rozważyć skorzystanie z rozwiązań przewidzianych w ustawie.
Zaproponowane rozwiązania – w przypadku naruszenia warunków odbywania kary przez skazanego, czego nie da się wykluczyć systemie jakimkolwiek systemie – pozwolą na niezwłoczną reakcję m.in. kuratora zawodowego lub sądu penitencjarnego, w celu dalszego wykonania kary w sposób prawidłowy. Zmiana przepisu art. 38 przewiduje orzekanie zezwolenia na wykonywanie kary w SDE przez sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa, zamiast jak dotychczas w okręgu wykonywania kary. Tego rodzaju rozwiązanie przyczyni się do usprawnienia orzekania przez sądy penitencjarne. Zmiana tego przepisu nie tylko przyspieszy rozpoznawanie wniosków, ale również wyeliminuje konieczność wyjazdów sędziów sądu penitencjarnego na posiedzenia do jednostek penitencjarnych leżących poza okręgiem jego sądu, często w znacznej odległości, co również ze względu na ekonomię procesową oraz mniejsze koszty nie będzie bez znaczenia.
Nowelizacja przepisu art. 40 ust. 3 dotyczy umożliwienia w praktyce składania wniosków do sądu penitencjarnego przez dyrektorów jednostek penitencjarnych, co do skazanych, których dokumentacja, po przesłaniu przez sąd, znajduje się już w zakładzie karnym, a którzy jeszcze nie stawili się do odbycia kary, z uwagi na to, że nie upłynął wyznaczony termin ich stawiennictwa. Dotychczasowe rozwiązanie nakładające, również na dyrektora zakładu karnego, dołączenie do wniosku zgody skazanego, który jeszcze nie rozpoczął odbywania kary, było niepraktyczne, z uwagi na brak instrumentów po stronie administracji jednostek penitencjarnych do uzyskania takiej zgody. Po wprowadzeniu zmian, dyrektor jednostki penitencjarnej, mając dokumentację skazanego, który jeszcze nie stawił się do odbycia kary, będzie mógł po sprawdzeniu danych o jego karalności, wystąpić z wnioskiem bez dołączenia zgody skazanego, którą odbierze sąd penitencjarny, przy rozpoznawaniu wniosku. Dołączenie zgody skazanego ograniczono jedynie do wniosków składanych przez samego skazanego, jego obrońcę, sądowego kuratora zawodowego, a w przypadku dyrektora jednostki penitencjarnej, jedynie w sytuacji, gdy skazany w chwili złożenia wniosku, jest już osadzony w zakładzie karnym. Ponadto dano sądom penitencjarnym uprawnienie do pozostawienia wniosku bez rozpoznania, gdy na przeszkodzie udzieleniu zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego stoją warunki techniczne. Powyższa regulacja uprości i ułatwi procesowanie sądom penitencjarnym.
