Zgodnie z treścią art. 776 Kodeksu postępowania cywilnego, podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej. Z kolei art. 777 KPC stanowi, że tytułami egzekucyjnymi są:
- orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;
- orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu,
- inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
- akt notarialny, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.
Posiadając tytuł wykonawczy, wierzyciel może przystąpić do konstruowania wniosku o wszczęcie egzekucji – jest to bowiem niezbędne, aby jakikolwiek komornik mógł rozpocząć czynności egzekucyjne. Oczywiście w pierwszej kolejności musimy uzyskać klauzulę wykonalności – w tym celu składamy wniosek o nadanie powyższej klauzuli do właściwego sądu, z reguły jest to sąd pierwszej instancji, w którym sprawa się toczy. Sąd drugiej instancji nadaje klauzulę, dopóki akta sprawy w sądzie tym się znajdują, nie dotyczy to jednak Sądu Najwyższego. Wyjątki w zakresie ustalenia właściwości sądu uprawnionego do nadania klauzuli wykonalności możemy odnaleźć w art. 781 KPC. Koszt powyższego wniosku to 6 zł za nadanie klauzuli i po 6 zł za odpis każdej rozpoczętej strony wyroku.
Dysponując tytułem wykonawczym, wierzyciel powinien następnie sporządzić wniosek o wszczęcie egzekucji. Pismo to kierujemy oczywiście do komornika – na chwilę obecną, wybór właściwego komornika jest w zasadzie dowolny – tym samym decydujące znaczenia ma wola wnioskodawcy. Pamiętajmy jednak, że nie dotyczy to egzekucji z nieruchomości – wówczas właściwy jest komornik, w rewirze którego dana nieruchomość się znajduje. Do wniosku dołączamy oryginał tytułu wykonawczego (także odpis z KRS – jeśli wniosek składamy w imieniu spółki) oraz wskazujemy w jaki sposób ma nastąpić zaspokojenie wierzyciela. Im więcej takich sposobów wskażemy, tym większa szansa na odzyskanie należności. Dla przykładu egzekucja może polegać na zajęciu wynagrodzenia za pracę dłużnika, środków znajdujących się na jego rachunku bankowym, rzeczy ruchomych oraz nieruchomości mu przysługujących. Czasami jednak wierzyciele nie wiedzą jakim majątkiem dysponuje ich dłużnik, w związku z tym wniosek o wszczęcie egzekucji warto wyposażyć dodatkowo we wniosek o poszukiwanie majątku dłużnika. Dzięki temu komornik samodzielnie ustali majątek zobowiązanego. Pamiętajmy jednak, że takie działanie egzekucyjne wiąże się z koniecznością pokrycia kosztów pracy komornika.
Dokładne oznaczenie uczestników postępowania jest kolejnym ważnym krokiem w konstruowaniu omawianego wniosku– chodzi oczywiście o oddanie adresu zamieszkania wierzyciela oraz dłużnika (nie zapominajmy przy tym o nowym obowiązku podawania numeru PESEL takich osób). Następnie określmy nasze żądania – egzekucję oznaczonej kwoty pieniężnej lub innego niepieniężnego obowiązku.
