Art. 4 Ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim wyraźnie wskazuje, iż obywatelstwo polskie nabywa się z mocy prawa, poprzez:
- nadanie obywatelstwa,
- uznanie za obywatela lub
- przywrócenie obywatelstwa.
Omawiając kompetencje wojewody w tym zakresie należy skupić się na kwestii uznania za obywatela polskiego, gdyż leży to w jego zakresie. Nadawanie obywatelstwa należy bowiem do kompetencji Prezydenta RP, natomiast przywrócenie obywatelstwa do kompetencji Ministra Spraw Wewnętrznych. Zgodnie z art. 34 i 36 przytoczonej ustawy, wniosek o uznanie za obywatela polskiego składa się do wojewody. Decyzję w sprawie uznania cudzoziemca za obywatela polskiego wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której postępowanie dotyczy. Szczegółowe zasady składania wniosków w tym zakresie oraz opis całego postępowania uregulowane zostały w omawianej ustawie. Od 15 sierpnia 2012 r. uprawnieni do uznania przez wojewodę za obywatela polskiego będą ci cudzoziemcy, którzy przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej legalnie od 3 lat. Jest to istotna zmiana, bowiem do tej pory za obywatela polskiego można było uznać jedynie cudzoziemców o nieokreślonym obywatelstwie i apatrydów (bezpaństwowców), którzy przebywali legalnie w Polsce od 5 lat. Widać zatem, że nowelizacja jest korzystniejsza dla cudzoziemców, głównie z racji skrócenia wymaganego okresu rezydencji w naszym kraju. Nowością jest także odstąpienie od dotychczasowej obowiązkowej zasady zrzekania się obywatelstwa państwa obcego przez cudzoziemca, który chce nabyć obywatelstwo Rzeczypospolitej Polskiej. Pewnym utrudnieniem jest jednak wprowadzenie konieczności wykazania się przez takiego cudzoziemca posiadaniem środków na utrzymanie bez potrzeby korzystania z pomocy społecznej, i co ważniejsze wykazanie znajomości języka polskiego – ustawodawca nie określił jednak, jaki jest wymagany poziom znajomości tego języka.
Ostatecznie widać zatem, iż kompetencje wojewody w zakresie uznawania cudzoziemców za obywateli polskich zostały rozszerzone, a uzyskanie obywatelstwa polskiego stało się dla obcokrajowców i bezpaństwowców bardziej przystępne. Z pewnością przyspieszy to uzyskiwanie omawianego obywatelstwa, poprzez ominięcie znacznie dłuższej procedury nadawania obywatelstwa przez Prezydenta RP.
